Comparative study of responsible institutions and evaluation system of professional competencies of school principals in Iran, Malaysia, and the United States: lessons for the educational system of Iran

Document Type : Qualitative Research Paper

Authors

1 PhD Student in Educational Management, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

2 Professor, Department of Educational Management and Human Resource Development, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

3 Associate Professor, Department of Educational Management and Human Resource Development, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

10.34785/J010.1398.762

Abstract

The vital role of management in the educational system and particularly at schools to qualitatively promote and desirably change this institution has been the reason why the educational managers’ duties and performance in terms of their skills and competencies are among the most basic things attended to by managers and management experts since a long time. The results of the research have showed that the effective realization of direction and change duties requires a manifold set of managers’ competencies. Successful managers are those who draw on competencies in their proper place to accompany and help people in different stages of change. Therefore, if managers’ skills and competencies are emphasized in the selection process, and sufficient expertise and competencies are taken into account, and sufficient effort are made to create, develop and evaluate these competencies, there will be a more effective educational system in the long term. Competency shows a picture of a grown-up human being who is in all dimensions ready for a job and it is actually the umbrella term that includes everything affecting the jib performance directly or indirectly. The study of the present condition at schools in our country shows that one of the most common problems in the operation level, is the inappropriateness of decision-making quality and proper measure by the managers so that many of the managers lack the basic professional competencies. This is due to the lack of updated knowledge and required skills. Such a situation has led managers to do nothing for the fundamental school improvement and their work has been limited to the performance of the regulations and registers. On the other hand, the lack of important components like expertise and technical dimensions, modeling competency, missions and vision depicting are evident among the school managers which have afflicted today the daily activities of the schools and their development. Given the importance of the school managers’ professional competencies in their designing selection, assignment, instruction, and performance evaluation, it seems that the study of managers’ professional managers in the educational system requires more attention and much deeper studies. In this respect, according to the researchers, what provides the discussion on the basic changes in the establishment and development of school managers’ professional competencies is the study and identification of responsible institutions and organizations, their duties and functions in the establishment, development, and evaluation of the school managers’ professional competencies. To explore this problem and to respond to the existing challenges in this area, comparative studies that are characterized by their consideration of different dimensions of educational phenomena and are universally acceptable were used in this study. In fact, the comparative approach in the educational management aims at the school level as the basic unit for comparison so as to ensure the significant progress in knowledge construction and perception. Therefore, it might be said that the comparison of educational management in different cultures has an intrinsic value as an intellectual activity to improve the perceptions of educational activities in different regions. The present study was conducted to investigate comparatively the committed institutions and evaluation systems for school principals’ professional competencies in Iran, Malaysia, and the United States, providing a context where Iranian relevant authorities can find some more reliant solutions to improve the principals’ professional competencies development programs. . The research method was based on Bereday’s method in comparative education studies included the stages of description, interpretation, proximity, and comparison. In the description level, the researcher must describe the phenomena based on the evidence and data collected through different resources, whether through direct observation or the study of others’ documents and reports. According to Bereday, the description stage is the stage of note-taking and provision of sufficient findings to be criticized in the next step. The interpretation stage involves the study of data described in the first stage by the researcher so as to find components and indices for each of the research questions. In the proximity stage, the data gathered in previous stages are classified and put together. In the comparison stage, the research problem is exactly investigated and compared given the details related to the similarities and differences. In this stage, the research questions are possible to be studied. Data was collected from library-relied resources including documents, reports, and published comparative studies on the issue. Study indices in Iran was compared to those of Malaysia and U.S that are both among the progressive countries in the studies and reformations of educational management. The most important references to be used and selected by the researcher were the documents and reports provided by valid organizations and institutes like UNESCO. The results showed that there are some ideas and lessons in the field of research in Malaysia and the state of California which would be used to improve the system of professional competencies of school principals in Iran. Based on the findings, there are duties and functions which are taken place by the overseas’ institutions for describing, developing, and evaluating the programs for principals’ professional competencies. Therefore, a revision of duties and functions by institutions responsible for describing, developing, and evaluating school managers’ professional competencies and also the evaluation system of school managers’ professional competencies in the country are recognized as necessary. Finally some suggestions were made for reforming and learning the relevant policies in Iran. Among those are the establishment of the center for evaluation of school managers’ professional competencies in Iran, the delegation of more authorities to provinces and regions in the area of planning for the establishment, development, and evaluation of managers’ professional competencies, the provision of the national system for ranked certificates in the area of school management professional competencies, using a supervisor manager in a coaching role in the evaluation system of school managers’ professional competencies, the provision of educational programs according to the results of the regular evaluations of school managers’ professional competencies, using international supervisory and advisory organizations and institutes in the process of establishment and development of managers’ professional competencies, using independent and international universities and evaluation and accreditation organizations in the area of managers’ professional competencies. In the end, other studies are recommended in the area of efficient programs for evaluating professional competencies before the assignment of the school managers as well as school managers’ professional competencies certificates, given the interaction and relationship of the researchers with the research topic and the exploration of problems and needs in the respective area.  
Keywords: professional competencies, principal, comparative study, Iran, Malaysia, USA.
 

Keywords

Full Text

مقدمه

نقش حیاتی مدیریت در نظام آموزش و پرورش به ‌ویژه در مدارس جهت ارتقای کیفی کارکرد این نهاد و تغییر به سمت مطلوب، سبب گردیده ‌است که وظایف و عملکرد مدیران آموزشی در قالب مهارت‌ها و شایستگی‌های آنان یکی از اصلی‌ترین مواردی باشد که از مدت‌ها پیش، مورد توجه مدیران و متخصصان علوم مدیریت قرار‌گرفته ‌‌‌است. نتیجه مطالعات نشان داده ‌است که پیشبرد مؤثر وظیفه هدایت و ایجاد تغییر، نیازمند مجموعه‌ای چند‌بعدی از شایستگی‌های مدیران است. مدیران موفق کسانی هستند که از شایستگی‌ها در جای خود برای همراهی و کمک به افراد در مراحل مختلف تغییر بهره می‌گیرند (Mei Kin, Abdull KareemY, Nordin, & Wai Bing 2018). بنابراین اگر در انتصاب مدیران به مهارت‌ها و شایستگى‌های توجه شود و ملاک گزینش آن‌ها، تخصص و شایستگى‌هاى لازم باشد و مدیران نیز به آثار کاربرد شایستگی‌هاى مذکور در پیشبرد اهداف توجه داشته باشند، زمینه مناسبى فراهم خواهد شد تا از همه امکانات و منابع در سازمان، به نحو مطلوب استفاده شود. نتیجه این امر در دراز‌مدت بهره‌ورى هر چه بیشتر نظام آموزشی و تحقق اهداف متعالى آن خواهد بود (Dubois, Rothwell, & Linda 2004). با این وجود، مطالعه‌ی وضعیت موجود مدارس در کشور ما نشان می‌دهد که یکی از مشکلات متداول در سطح عملیات، نامناسب بودن کیفیت تصمیم‌گیری و اقدام متناسب از سوی مدیران است به طوری که بسیاری از شایستگی‌های حرفه‌ای لازم را دارا نیستند که این امر ناشی از کمبود دانش به‌روز و مهارت‌های مورد ‌نیاز است (Noruzi, 2015)، این وضعیت سبب شده است که مدیران برای تغییر بنیادی در مدارس کوشش نکنند و کار آن‌ها محدود به اجرای بخشنامه‌ها و آیین نامه‌ها شود (Lebady & Aghaalikhani, 2012) ، از سوی دیگر خلأ مؤلفه‌های مهمی چون بعد تخصصی و فنی، توانایی مدل‌سازی، ترسیم مأموریت و چشم انداز در مدیران مدارس دیده می‌شود (Mohammadi, fadavi, & Farhādi 2017) که امروز دامن‌گیر فعالیت‌های روزمره و توسعه مدارس شده است.

    شایستگی، تصویری از یک انسان رشد ‌یافته را نشان می‌دهد که برای انجام یک شغل از هر جهت آمادگی کامل داشته باشد و در واقع همانند چتری است که هر چیزی را که به گونه‌ای مستقیم یا غیرمستقیم بر روی عملکرد شغلی تاثیر داشته باشد، در بر می‌گیرد (Yeganegi, 2010). از طرفی شایستگی‌های حرفه­ای عموماً به ‌عنوان مجموعه رفتارها یا فعالیت­های مرتبط، انواع دانش، مهارت و انگیزه­هایی است که پیش­نیاز­های رفتاری، فنی و انگیزشی عملکرد موفقیت­آمیز در یک نقش یا شغل مشخص می­باشند (Gharloghi, 2015) بنابراین شایستگی‌های حرفه‌ای مدیریت را می‌توان ویژگی‌ها، توانایی‌ها و مهارت‌هایی توصیف کرد که شخص مدیر باید داشته ‌باشد تا سازمان را به کسب نتایج و عملکرد موثر هدایت ‌کند (Ayob, 2012).

     با وجود اهمیت بحث شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در راستای طراحی نظام‌های انتخاب، انتصاب، آموزش و ارزیابی عملکرد آنان، به نظر می‌رسد در ایران مطالعه شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران در نظام تعلیم و تربیت نیاز به توجه بیشتر و مطالعات عمیق‌تری دارد. در این میان به اعتقاد پژوهشگران بحثی که زمینه ‌ایجاد تغییرات اساسی در فرایند خلق و توسعه شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس را فراهم می‌کند، مطالعه و شناسایی نهادها و سازمان‌های مسئول، وظایف و کارکردها و نقش آن‌ها در خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس است. مطالعه وظایف و کارکردهای متفاوت و گاهی یکسان، هم‌پوشانی‌ها و اختیارات و مواردی از این دست می‌تواند راه‌گشای طرح مباحث بنیادین مرتبط با این موضوع باشد. در واقع بررسی نقش هر یک از نهادها و سازمان‌ها می‌تواند الگوی شایسته توجهی را در این زمینه ارایه نماید. از سوی دیگر، در نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس طی فرایندی رسمی و بر مبنای شاخص‌ها و ابزارهای مورد تایید سازمان، نسبت به ارزیابی شایستگی‌های مدیران و تعیین میزان توان بالقوه آنان برای احراز سمت‌های مدیریتی اقدام می‌شود و بر اساس نتایج این ارزیابی و وضع موجود افراد، کمبودهای دانشی، مهارتی و نگرشی آنان برای آمادگی پذیرش سمت‌های مدیریتی و یا ارتقا به سطوح بالاتر احراز می‌گردد. بنابراین بر مبنای ارتباط بین نتایج این ارزیابی‌ها و برنامه‌های توسعه حرفه‌ای و رتبه‌بندی مدیران و مدارس، فرصت به چالش‌کشیدن و مطالعه نقاط قوت و ضعف در این حوزه فراهم می‌شود.

   در راستای مطالعه این مسئله و پاسخگویی به چالش‌های موجود در این عرصه، مطالعات تطبیقی که ویژگی بارز آن‌ها توجه به ابعاد گوناگون پدیده‌های تربیتی است و در سطح جهانی مورد اقبال است در این مطالعه مورد تأکید قرار ‌گرفت. نظام‌های اجتماعی چالش‌های مشترک بسیاری دارند. چالش‌ها، جهانی‌اند و در بسیاری از مواقع راه‌حل‌ها نیز همین گونه‌اند. اصرار بر تمایز و تفاوت عظیم چالش‌های ما با چالش‌های دیگر جوامع، یا مبین عدم آگاهی از ماهیت آدمی است یا بهانه‌ای برای توجیه شکست‌های ناشی از به کار بردن راه‌حل‌های غلط. آموزش و پرورش تطبیقی در پی آن است که نشان دهد ما مجبور نیستیم برای یک عمر با چالش‌ها و مسائل نظام آموزشی خود بسازیم تا راه حلی منحصر به فرد برای آن‌ها پیدا کنیم (Madandar Arani & Kakia, 2015). در واقع رویکرد تطبیقی در مدیریت آموزشی با هدف قرار دادن سطح مدرسه به عنوان واحد پایه برای مقایسه، پیشرفت چشمگیر در ساخت و ادراک دانش را تضمین می‌کند. بنابراین می‌توان گفت مقایسه مدیریت آموزشی در فرهنگ‌های مختلف دارای ارزش ذاتی به عنوان یک فعالیت فکری ارزشمند به منظور بهبود ادراکات از فعالیت‌های آموزشی در مناطق مختلف می‌باشد (Dimmock & Walker, 1998) که در این میان توجه به شایستگی‌های حرفه ای مدیران مدارس را می‌توان حلقه مفقوده فرایند بهبود مستمر و تعالی مدارس دانست.

    بر ‌‌این بنیان، پژوهش حاضر به مطالعه نهادهای مسئول و نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس کشورهای ایران، مالزی و ایالت کالیفرنیا امریکا با رویکردی تطبیقی پرداخت. در این پژوهش، شاخص‌های مطالعه در ایران با کشورهای مالزی و ایالات متحده امریکا که هر دو در حوزه مطالعات و اصلاحات مدیریت آموزشی پیشرو می‌باشند، مقایسه گردید. مالزی کشوری اسلامی است که علاوه بر شباهت به ایران به لحاظ حضور قومیت‌های نژادی مختلف، دارای نظام آموزشی به لحاظ تمرکز سازمانی مشابه ایران است و فعالیت‌های متعدد متمرکز بر مدیران مدارس و بهسازی این حوزه در این کشور برنامه‌ریزی شده ‌است. از دیگر سوی، ایالات متحده امریکا، یک جمهوری فدرال متشکل از 51 ایالت می‌باشد که هر ایالت در این کشور خود مسئول اداره آموزش و پرورش است. بنابراین گوناگونی، وسعت و تنوع برنامه‌ها، فعالیت‌ها و دستاوردها در حوزه موضوع مطالعه حاضر بسیار زیاد بود به طوری که امکان مطالعه تمامی ایالت‌های این کشور وجود نداشت، به این سبب ضروری بود که یکی از ایالت‌ها به عنوان مورد، مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد که از میان 51 ایالت، ایالت کالیفرنیا انتخاب شد. دلیل انتخاب کالیفرنیا علاوه بر ویژگی‌های خاصی چون یکی از بزرگترین قطب‌های اقتصادی جهان و کانون بین‌المللی برای سرگرمی، اطلاعات، آموزش و پرورش و فن‌آوری، به دلیل دارا بودن بیشترین تعداد دانش‌آموزان در سراسر ایالات امریکا، تنوع بالای قومیت دانش‌آموزی همانند ایران و مالزی و این که یکی از فعال‌ترین ایالت‌های امریکا در عرصه اصلاحات آموزشی به ویژه در عرصه مدیریت و اداره امور مدارس است. هم‌چنین وجود قوانین مصوب کارآمد در حوزه آموزش و پرورش از ویژگی‌های برجسته این ایالت می‌باشد (Hill & et al, 2018). به منظور فراهم شدن زمینه نقادی و مسئله‌گشایی از نهادهای مسئول و نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در ایران و استفاده از تجارب ویژه کشور مالزی و ایالت کالیفرنیا در این پژوهش به پرسش‌های زیر تمرکز شد :

  • سازمان‌ها و نهادهای مسئول و دست اندرکار خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کشورهای ایران، مالزی و ایالات متحده امریکا (ایالت کالیفرنیا) کدامند؟
  • نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در هر یک از کشورهای ایران، مالزی و ایالات متحده امریکا (ایالت کالیفرنیا) چگونه است؟

 

مبانی نظری

با توجه به اهمیت مدیریت در پیشبرد امور تعلیم و تربیت، برنامه‌های آموزشی ویژه مدیران و توسعه حرفه‌ای مدیران در حال خدمت مدارس باید تخصص ایشان را به منظور پاسخ مناسب‌تر به تقاضاهای روز افزون افزایش دهد (Bouchamma & et al, 2014).

 Mathibe (2007) معتقد است که مدیران باید تحت آموزش برنامه‌های توسعه حرفه‌ای قرار گیرند تا این اطمینان حاصل شود که مدارس مدیریت می‌شوند و هم‌چنین مدارس توسط مدیران واجد شرایطی رهبری می‌شوند که اهمیت استفاده بهینه از قابلیت‌های معلمان را درک می‌کنند. او هم‌چنین بیان می‌دارد که مدل‌های حرفه‌ای‌سازی مدیران ممکن است شامل طیفی از برنامه‌ها مانند آموزش یا شبکه‌ها باشد. در این میان ضروری است شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران شناسایی شده و محور فعالیت‌های توسعه حرفه‌ای قرار گیرند. تا سال 1980 میلادی هیچ کشوری یک سیاست ملی به روشنی تبیین شده در زمینه استانداردهای آموزش برای مدیران مدارس نداشت (Bouchamma & et al, 2014) واژه شایستگی نیز تا سال 1986 میلادی در فهرست و نمایه اکثر کتاب‌های مدیریتی وجود نداشت؛ اما در طول دهه 1990 مدل‌های مبتنی بر شایستگی رفته‌رفته جای خود را در‌میان ادبیات مدیریتی پیدا کرد. در ادبیات موجود، تعاریف مختلفی درباره شایستگی وجود دارد، همه تعاریف مذکور هم‌پوشانی زیادی دارند و در آن­ها بر نقش­ها و مسئولیت­های شغلی تأکید می­شود (Clark & Armit, 2010). در جمع‌بندی از تعاریف مختلف ارائه ‌شده در مورد شایستگی به طور کلی می‌توانیم قابلیت و شایستگی را رفتارهای هدفمندی تلقی‌کنیم که دلالت بر عناصر زیر دارد (Melchers, 2010):

  • دانش و آگاهی‌ها: معلومات شغلی، اطلاعات و تخصص مرتبط با شغل
  • قابلیت‌ها یا مهارت‌ها: توانایی انجام کارهای مرتبط با اهداف شغلی
  • نگرش‌ها و ارزش‌ها: ترجیحات و یا مفروضات ذهنی فرد
  • ویژگی‌ها: خصوصیات شخصیتی و نحوه واکنش به شرایط و افراد
  • انگیزش: سائقه‌های درونی و اشتیاق برای اقدام
  • خود انگاری: درک فرد از خود
  • نقش‌های اجتماعی: برداشت دیگران از فرد

    یکی از مفاهیم مطرح شده در حوزه شایستگی که با توسعه و افزایش مستمر شایستگی‌های فردی و سازمانی گره خورده است، چرخه حیات شایستگی است که شامل چهار مرحله اساسی زیر است:

  • ترسیم شایستگی: در جستجوی فراهم آوردن یک تصویر کلی از شایستگی­های مورد نیاز سازمان برای تحقق اهداف آن می­باشد.
  • تشخیص شایستگی: به معنی یک نمونه از وضعیت موجود شایستگی­ها و مهارت­هایی است که یک عضو سازمان دارد.
  • توسعه شایستگی: در این مرحله با توجه به نتایج مراحل قبلی، برنامه­ریزی­هایی برای افزایش تعداد و سطح مهارت­ها و شایستگی­های مورد نیاز کارکنان صورت می­پذیرد. تدوین استراتژی­های آموزش و توسعه منابع انسانی و فراهم آوردن امکانات و منابع مورد نیاز برای اجرای این استراتژی­ها در این مرحله نقش مهمی ایفا می­کند.
  • ارزیابی و نظارت بر شایستگی­ها: به بررسی مستمر روند توسعه شایستگی و انجام اقدامات اصلاحی یا تقویتی می‌پردازد (Abbasi Kasani, 2014).

    در  بحث ارزیابی شایستگی‌ها نیز دقت در طراحی قابلیت‌هایی که ضمن عاری بودن از هرگونه ابهام از ویژگی‌هایی نظیر مشاهده‌پذیری از راه رفتارهای قابل مشاهده، ارزیابی و آموزش برخوردار باشند، حائز اهمیت است. هم‌چنین از فهم تفاوت بین افراد با توجه به اندازه‌گیری شایستگی و کسب اطلاعات مفید و قابلیت مدیریت برای تصمیم‌گیری می‌توان به عنوان مزیت‌های ارزیابی شایستگی یاد‌ کرد (Burke, 1989).

    در مررو پیشینه، پژوهشگران با مطالعه پژوهش‌های موجود دریافتند که بیشتر پژوهش‌ها متمرکز بر شناسایی و معرفی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس بوده ‌است که در برخی از آن‌ها این شایستگی‌ها در مورد مدیران مدارس ارزیابی و تعیین وضعیت شده ‌است که از آن جمله می‌توان به  (Farahbakhsh & et al, 2017), (Porkarimi & et al, 2016), (Ekrami & Hoshyar, 2016), (Abdollahi, 2014), (Khalaj, 2014), (Eslamieh & Mohammad Davoudi, 2014), (Abbasi, 2012), (Lebady & Aghaalikhani, 2012), (Amiri Jami, 2011)), (Sarvandi, 2011) اشاره کرد، اما پژوهشی که نهادهای مسئول در فرایند خلق و توسعه شایستگی‌های حرفه‌ای را بررسی کرده و نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس را به صورت تطبیقی مورد مقایسه قرار ‌دهد و زمینه‌ای برای طرح بحث در خصوص مسئولیت‌ها، وظایف و کارکردهای نهادهای مسئول در این حوزه و فرصت به چالش کشیدن نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس را فراهم آورد، مشاهده نگردید. بنابراین به دلیل عدم ارتباط مستقیم پژوهش‌های مذکور با پژوهش حاضر از ذکر تفصیلی آن‌ها خودداری ‌شد.

روش پژوهش

این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای جرج.زی.اف بردی[1] انجام شده ‌است که مشتمل بر مراحل توصیف، تفسیر، هم‌جواری و مقایسه می‌باشد. در مرحله توصیف، پژوهشگر باید به توصیف نمودها و پدیده‌های مورد تحقیق بر اساس شواهد و اطلاعاتی که از منابع مختلف چه از طریق مشاهده مستقیم و یا مطالعه اسناد و گزارشات دیگران به دست آورده است بپردازد. به عقیده بردی مرحله توصیف، مرحله یادداشت‌برداری و تدارک یافته‌های کافی برای نقادی آن‌ها در مرحله بعدی است. مرحله تفسیر شامل بررسی اطلاعاتی است که در مرحله اول پژوهشگر به توصیف آن پرداخته است تا در مورد هر یک از پرسش‌های پژوهش به مولفه‌ها و شاخص‌هایی دست یابد. طی مرحله هم‌جواری اطلاعات مراحل قبل طبقه‌بندی می‌شوند و پهلوی هم قرار می‌گیرند و در مرحله مقایسه مسئله تحقیق دقیقاً با توجه به جزییات در زمینه تشابهات و تفاوت‌ها، مورد بررسی و مقایسه قرار می‌گیرد و بررسی پرسش‌های پژوهش در این مرحله امکان پذیر می‌باشد (Aghazadeh, 2011).

 روش جمع‌آوری داده‌ها: برای جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها از شیوه مطالعه منابع کتابخانه‌ای شامل اسناد، گزارش‌ها، مطالعات تطبیقی انجام‌ گرفته پیرامون موضوع مورد پژوهش و نهادهای اطلاعاتی موجود در این زمینه و در مورد کشورهای مورد مطالعه استفاده شده ‌است. مهم‌ترین مراجع قابل استفاده که محور انتخاب محقق قرار ‌گرفته‌اند، اسناد و گزارش‌های سازمان‌ها و ارگان‌های معتبر مانند یونسکو، موسسه امینودین باکی در مالزی، آکادمی رهبران مدارس کالیفرنیا، انجمن مدیران مدارس کالیفرنیا و کمیسیون اعتبار سنجی معلمان کالیفرنیا بوده‌اند.

روش تجزیه و تحلیل: تجزیه و تحلیل در مطالعه حاضر بر مبنای مدل مطالعات تطبیقی بردی از طریق برشمردن و بررسی شواهد و اطلاعات در مورد موضوع مورد مطالعه از منابع مختلف و بسط و تفسیر آن‌ها و در نهایت پس از کنار هم قرار دادن اطلاعات با توجه به تشابهات و تفاوت‌ها صورت گرفته ‌است. قابل ذکر ‌است که مولفه‌ها، عناصر و گزاره‌های استخراج شده در مراحل هم‌جواری و مقایسه توسط دو متخصص آموزش و پرورش تطبیقی و دو متخصص مدیریت آموزشی مورد بررسی و تایید قرار‌گرفته‌اند.

 

یافته‌های پژوهش

بر اساس چشم‌انداز پژوهش و روش تعیین‌شده، یافته‌های این پژوهش با پیروی از مراحل اعلام‌ شده روش بردی در مطالعات آموزش و پرورش تطبیقی سازماندهی شده‌ است. به این صورت که ابتدا مراحل اول و دوم روش بردی یعنی توصیف و تفسیر به صورت کلی برای پرسش‌های پژوهش به انجام رسیده ‌است، در واقع اطلاعات گردآوری شده در این مراحل برای هر دو پرسش به صورت پیوسته توصیف و مورد بررسی قرار ‌گرفته ‌است. هم‌چنین به دلیل پیوستگی و هم‌پوشانی مراحل توصیف و تفسیر که تفسیرها در خلال مباحث آورده شده ‌است، اطلاعات ارائه شده در این دو مرحله تحت یک سرگفتار آمده‌ است. در ادامه بر مبنای هر پرسش به صورت جداگانه مراحل هم‌جواری و مقایسه آورده شده ‌است. در مرحله هم‌جواری، اطلاعات در مورد هر یک از کشورهای مورد مطالعه به صورت طبقه‌بندی در کنار هم قرار ‌گرفته ‌است و در نهایت در مرحله مقایسه وضعیت کشورها در چند مشخصه و مولفه کلی و تایید‌ شده توسط متخصصین مقایسه شده ‌است. شایان ذکر ‌است که در این پژوهش سعی شده ‌است به منظور جلوگیری از اطاله کلام به خاطر حجم بالای مطالب، گزیده‌ای از مهم‌ترین اطلاعات گردآوری شده ارائه شود و از آن جا که این مقاله برگرفته از پایان نامه کارشناسی‌ارشد است، پژوهشگران علاقمند می‌توانند با مراجعه به اصل پایان نامه اطلاعات جامع‌تری را دریافت نمایند.

توصیف و تفسیر جمهوری اسلامی ایران

ساختار نظام تحصیلی آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران شامل 6 سال دوره ابتدایی و 6 سال دوره متوسطه است. دوران تحصیل رسمی و عمومی، با توجه به ماهیت و ویژگی برنامه‌های درسی شامل دوره آموزش عمومی (مرکب از دوره ابتدایی و دوره متوسطه اول) و نیمه‌تخصصی (دوره متوسطه دوم) است و در پایان دوره متوسطه دوم به دانش آموزان مدرک دیپلم اعطا می‌شود (Fundamental Reform Document of Education in Iran, 2011). آموزش و پرورش در ایران به صورت متمرکز از طریق وزارت آموزش و پرورش اداره شده و اداره امور در استان‌ها بر عهده ادارات کل آموزش و پرورش و در شهرستان‌ها بر عهده ادارات آموزش و پرورش است.گسترش ساختار اداری و افزایش واحدهای گوناگون ستادی و اجرایی، موجب شده ‌است تا نظام اداری آموزش و پرورش بر نظام آموزشی و پرورشی چیره شود و در پاره‌ای موارد راه را بر نوآوری‌های آموزشی ببندد (Safi, 2001).

مهم‌ترین اسناد و منابع موجود و مورد ارجاع در حوزه شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در ایران

پژوهشگران با بررسی و مطالعه مهم‌ترین اسناد و منابع موجود مانند مصوبات هیات دولت و مجلس شورای اسلامی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، شورای عالی آموزش و پرورش، برنامه ششم توسعه، سند تحول بنیادین و بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های مرتبط وزارت آموزش و پرورش، مهم‌ترین دستورالعمل‌ها و مستندات موجود مورد ارجاع و استفاده در بحث شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در ایران به شرح جدول 1 می‌دانند:

جدول 1- مهم‌ترین اسناد مورد ارجاع در بحث شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در ایران

سند

نهاد

مفاد

Schools Administrative Regulation (2000)

شورای عالی آموزش و پرورش

مدیر مدرسه؛ وظایف و مسئولیت‌ها

Fundamental Reform Document of Education in Iran (2011)

شورای عالی انقلاب فرهنگی

قانون اساسی تعلیم و تربیت ایران مشتمل بر اهداف و راهکارهای مرتبط با مدیران مدارس

Professional Managers’ Selection and Appointment Manual (2016)

هیات دولت (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور)

شرایط عمومی و تخصصی و فرایند انتخاب و انتصاب مدیران حرفه‌ای

School Management Requirements (2003)

شورای عالی آموزش و پرورش

شرایط عمومی و اختصاصی احراز مدیریت مدارس

Principals' requirements and competencies of Private Schools (2016)

مجلس شورای اسلامی

شرایط و شایستگی‌های مدیر مدرسه و مرکز آموزشی و پرورشی غیردولتی

Principals' Selection criteria Manual (2015)

وزارت آموزش و پرورش

معیارهای انتخاب مدیران مدارس

 

شاخص‌ترین برنامه‌ها در نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در ایران

با توجه به پراکندگی و گوناگونی برنامه‌های ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس، مهم‌ترین این برنامه‌ها که هم اکنون در نظام تعلیم و تربیت ایران محور قرار‌ گرفته و مورد استناد می‌باشند به شرح جدول 2 می‌باشد :

جدول 2- شاخص‌ترین برنامه‌ها در نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در ایران

سند/ برنامه

نهاد

مفاد مرتبط با ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس

Fundamental Reform Document of Education in Iran (2011)

وزارت آموزش و پرورش

فصل هفتم ، هدف‌های عملیاتی و راهکارها و ذیل راهکار 2-10، استقرار نظام سنجش صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای، تعیین ملاک‌های ارزیابی و ارتقای مرتبه(نظام رتبه‌بندی) علمی و تربیتی مدیران

State Board Administrative Systems Program of Future Managers Training and Development (2014)

شورای عالی اداری

معرفی داوطلبان مدیریت مدرسه به کانون‌های ارزیابی و اجرای برنامه مبتنی بر سرفصل‌های دوره‌های آموزشی و کمبودهای آموزشی تعیین‌شده در نیم‌رخ شایستگی داوطلبان و صدور گواهی‌نامه شایستگی احراز سمت مدیریت

The Principals' Excellence plan (2014)

وزارت آموزش و پرورش

چارچوب اصلی فرایند ارزیابی شامل ده محور اصلی مدیریت مدرسه، تعیین درجه ارزشیابی مدرسه در هر محور، تخصیص عناوین و رتبه های مدارس در درجه‌های مدیریت متعالی، مدیریت ممتاز، مدیریت موفق و مدیریت پویا

 

مالزی

مالزی کشوری در جنوب شرقی آسیا به پایتختی کوالالامپور است که از 13 ایالت تشکیل شده ‌است و تنوع قومیتی بالایی دارد. آموزش و پرورش در مالزی یکی از وظایف اصلی دولت محسوب می‌شود و در واقع نظام آموزشی این کشور تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش و دارای مقاطع پیش دبستان، ابتدایی و متوسطه می‌باشد. در سال‌های اخیر دولت تلاش کرده تا مالزی را به یکی از مراکز آموزشی قوی تبدیل کند. از این رو سالانه مبالغ کلانی از بودجه ملی به اهداف آموزشی این کشور اختصاص می‌یابد.(Ministry of Science, Research and Technology, 2011)

 

مهم‌ترین اسناد موجود در حوزه شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در مالزی

با مطالعه بحث شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در مالزی می‌توان مهم‌ترین اسناد موجود در حوزه شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در این کشور را به شرح جدول 3 دانست :

 

 

 

 

 

جدول 3- مهم‌ترین اسناد مورد ارجاع در بحث شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در مالزی

سند

نهاد

مفاد

تحول دولت[2] ( Ayob, 2012)

دولت مرکزی

اصلاحات آموزشی جامع در مالزی و حوزه‌های ملی نتایج کلیدی برای آموزش

سند استانداردهای شایستگی‌های مدیران مدارس مالزی[3] ( Ayob, 2012)

وزارت آموزش و پرورش، موسسه امینودین باکی (موسسه ملی مدیریت و رهبری آموزشی[4])

دانش، تعهدات و ارزش‌های حرفه‌ای و اقدامات و عملکردهای مورد انتظار از مدیران

Malaysia education blueprint (2013)

وزارت آموزش و پرورش با همکاری متخصصان مختلف و موسسات بین‌المللی

برنامه جامع تحول برای نظام آموزش و پرورش مالزی

 

شاخص‌ترین برنامه‌ها در نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در مالزی

شاخص‌ترین برنامه‌ها در نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در مالزی به شرح جدول 4 می‌باشد.

جدول 4- شاخص‌ترین برنامه‌ها در نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در مالزی

سند/ برنامه

نهاد

مفاد مرتبط با ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس

برنامه تحول دولت ( Ayob, 2012)

دولت مالزی

تمرکز بر بهبود نتایج دانش‌آموزان به واسطه تعیین وظایف جدید برای مدیران، تقسیم‌بندی مدارس در 7 دسته با توجه به ارزیابی‌های انجام شده بر مبنای شایستگی‌های حرفه‌ای تعریف شده مدیران

Malaysia education blueprint (2013)

وزارت آموزش و پرورش

با همکاری نهاد‌های ملی و بین‌المللی، ارزیابی عملکرد مدیران مدارس بر مبنای شایستگی‌های حرفه‌ای، برنامه‌ریزی تشویق و تربیت مدیران با توجه به نتایج ارزیابی

برنامه شایستگی‌های حرفه‌ای ملی برای رهبران آموزشی در مالزی(Ng, 2017)

موسسه امینودین باکی

مدت برنامه پنج ماه شامل شش هفته بخش حضوری و چهارده هفته آموزش الکترونیکی، ارزیابی بر مبنای امتحان‌های حضوری و الکترونیکی و مجموعه تکالیف و پروژه‌های مرتبط با مدیریت مدرسه

سند استانداردهای شایستگی‌های مدیران مدارس مالزی (Ayob, 2012; Chan & Kaur, 2009)

وزارت آموزش و پرورش

بررسی مدارس توسط نمایندگان بخش بازرسی مدارس فدرال، بخش مدارس، موسسه امینودین باکی و انجمن تضمین کیفیت مالزی[5] ، اعطای عناوین مدیر برجسته و مدیر ممتاز و جوایز ملی و ایالتی مانند جایز مدرسه مستعد، جایزه ابعاد عالی سه گانه، جایزه کیفیت وزیر آموزش و پرورش

 

ایالات متحده امریکا (ایالت کالیفرنیا)

کالیفرنیا[6] ایالتی در غرب آمریکا و در کنار اقیانوس آرام است. مرکز آن ساکرامنتو و شهرهای مهم آن لس‌آنجلس، سن دیگو، سن خوزه و سان‌فرانسیسکو هستند (Encyclopedia Britannica, 2017). به دلیل نظام آموزشی غیر‌متمرکز در ایالات متحده امریکا، این ایالت به لحاظ اداره امور آموزش و پرورش مستقل از دولت فدرال عمل می‌کند.

 

 

 

مهم‌ترین اسناد موجود در حوزه شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کالیفرنیا

سند

نهاد

مفاد

استاندارد‌های حرفه‌ای برای رهبران آموزش و پرورش در کالیفرنیا ( California commission on teacher credentialing, 2016)

با همکاری نمایندگانی از آکادمی رهبران مدارس کالیفرنیا، انجمن مدیران مدارس کالیفرنیا، کمیسیون اعتبار‌سنجی معلمی، وزارت آموزش و پرورش کالیفرنیا، دانشگاه‌های دولتی و خصوصی کالیفرنیا و ادارات آموزش و پرورش شهرستان‌ها

مجموعه‌ای از سیاست‌های گسترده برای آماده‌سازی، پیشرفت، یادگیری حرفه‌ای و ارزیابی مدیران

برنامه اعتبارنامه‌های مدیریتی دو‌لایه‌ای (مرحله‌ای) کالیفرنیا( California commission on teacher credentialing, 2016)

مجمع قانون‌گذاری ایالت کالیفرنیا، کمیسیون اعتبارسنجی معلمی

اطلاعات و مهارت‌های ضروری مدیریت سنجش آن

لایحه 75 (لایحه 430) مجمع  ایالتی (Darling-Hammond & et al, 2007)

مجمع قانون‌گذاری ایالت کالیفرنیا، آکادمی رهبری مدارس کالیفرنیا 

بودجه قانونی مستقیم متمرکز بر توسعه حرفه‌ای در برنامه آموزش مدیران ایالتی

 جدول 5- مهم‌ترین اسناد مورد ارجاع در بحث شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در

 

کالیفرنیا

با مطالعه بحث شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کالیفرنیا می‌توان مهم‌ترین اسناد موجود در این حوزه را در این ایالت را به شرح جدول 5 دانست.

ارزیابی و اعتبار‌سنجی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در ایالت کالیفرنیا

در مورد ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کالیفرنیا می‌توان گفت که تلاش‌های گسترده ای صورت گرفته ‌است که مهم‌ترین آن ها به شرح جدول 6 می‌باشد.

جدول 6- شاخص‌ترین برنامه‌ها در نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در مالزی

سند/ برنامه

نهاد

مفاد مرتبط با ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس

برنامه‌های اعتبار‌بخشی پیش و ضمن خدمت (Kearney, 2010; Darling-Hammond & et al, 2007)

کمیسیون اعتبارسنجی معلمان کالیفرنیا

گنجاندن برنامه‌های توسعه رهبری موفق در الزامات اعتباربخشی با همکاری دانشگاه‌ها

سیستم اعتبارسنجی دولایه‌ای مدیران مدارس در کالیفرنیا ( California commission on teacher credentialing, 2016)

همکاری نهادهای مختلف داخل و خارج از آموزش و پرورش

مهم‌ترین برنامه در حوزه ارزیابی و اعتبار‌سنجی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کالیفرنیا. لایه اول: اعتبارنامه مقدماتی خدمات مدیریتی، لایه دوم : اعتبارنامه حرفه‌ای خدمات مدیریتی

برنامه اعتبارسنجی مبتنی بر مدل‌های آموزشی ضمن خدمت (California County Superintendents Educational Services Association, 2016)

انجمن خدمات آموزشی سرپرستان مناطق کالیفرنیا[7]

یک برنامه دو ساله مربی‌گری محور با شرکت در دوره‌ها و سمینارها، ارزیابی توسط ارزیابان منطقه و مشاهدات مربیان

 

هم‌جواری پرسش نخست

پرسش نخست: سازمان‌ها و نهادهای مسئول و دست اندرکار خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کشورهای ایران، مالزی و ایالات متحده امریکا (ایالت کالیفرنیا) کدامند؟

سازمان‌ها و نهادهای مسئول و دست‌اندرکار خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کشورهای ایران و مالزی و ایالت کالیفرنیا با توجه به مراحل قبل به شرح جدول 7 قابل استخراج است.

جدول7- سازمان‌ها و نهادهای مسئول و دست‌اندرکار خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در هر یک از کشورها

کشور مورد مطالعه

سازمان‌ها و نهادهای مسئول و دست‌اندرکار

 

ایران

هیات دولت، مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، وزارت آموزش و پرورش شامل : شورای عالی آموزش و پرورش، ادارات کل آموزش و پرورش و ادارات آموزش و پرورش شهرستان‌ها و مناطق.

 

 

مالزی

هیات دولت، مجالس مقننه، وزارت آموزش و پرورش فدرال، دپارتمان آموزش و پرورش ایالت‌ها، ادارات آموزش و پرورش مناطق، موسسه امینودین باکی، انجمن‌های تخصصی مانند انجمن مدیران برتر مدارس، انجمن تضمین کیفیت مالزی، موسسات بین‌المللی و سازمان‌های غیر‌دولتی و بخش خصوصی.

ایالات متحده امریکا(کالیفرنیا)

مجمع قانون‌گذاری ایالت کالیفرنیا، فرمانداری، دپارتمان آموزش و پرورش ایالت، ادارات آموزش و پرورش مناطق، شورای مدرسه، سازمان‌های بین‌المللی، انجمن‌های تخصصی مانند آکادمی رهبری کالیفرنیا(منحل شده)، انجمن مدیران مدارس کالیفرنیا،کمیسیون اعتبار‌سنجی معلمان کالیفرنیا، انجمن خدمات آموزشی سرپرستان مناطق کالیفرنیا، سازمان‌های خصوصی و بخش‌های غیر‌دولتی، دانشگاه‌ها

 

مقایسه پرسش نخست

در جدول مقایسه سه کشور در چند مشخصه کلی و با اهمیت مرتبط مورد مقایسه قرار گرفتند. ذکر این نکته ضروری است که عدم علامت‌گذاری مولفه‌ها در برخی از موارد نشان از صفر مطلق و عدم وجود مطلق آن در واقعیت و در میدان عمل نمی‌باشد، بلکه به دلیل بی توجهی و عدم طرح این مؤلفه‌ها در اسناد و برنامه‌های مورد بررسی در کشور مورد مطالعه می‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.

جدول 8- مقایسه سازمان‌ها و نهادهای مسئول و دست اندرکار خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کشورها

مؤلفه

ایران

مالزی

کالیفرنیا

عدم تمرکز تمامی سازمان‌ها و نهاد‌ها در وزارت آموزش و پرورش و مشارکت سایر نهادها و دستگاه ها

*

*

*

هم‌پوشانی وظایف بین سازمان‌ها و نهادها

*

 

 

وجود نهادهای تخصصی خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای

 

*

*

حضور نهادهای قانون گذار

*

*

*

نقش فعال دانشگاه‌ها به عنوان مجامع برجسته علمی و پژوهشی

 

 

*

حضور سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی

 

*

*

وجود سازمان‌های غیر‌دولتی و بخش خصوصی، نهادهای محلی، مردم و دانش آموزان

 

*

*

 

در پرتو مقایسه سازمان‌ها و نهادهای مسئول و دست اندرکار خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در سه کشور ایران، مالزی و ایالت کالیفرنیا امریکا ملاحظه می‌کنیم که در ایران با وجود این که عدم تمرکز تمامی سازمان‌ها و نهاد‌های مسئول و دست اندرکار در خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در وزارت آموزش و پرورش به پویایی این امر کمک می‌کند، اما بین وظایف و مسئولیت‌های این سازمان‌ها  هم‌پوشانی وجود دارد. بنابراین ضروری است ضمن تأسیس نهادهای تخصصی خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای و بکارگیری گسترده خدمات دانشگاه‌ها در این حوزه، زمینه حضور سازمان‌های غیر‌دولتی و بخش خصوصی و هم‌چنین سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی نیز فراهم شود.

هم‌جواری پرسش دوم

پرسش دوم: نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در هر یک از کشورهای ایران، مالزی و ایالات متحده امریکا (ایالت کالیفرنیا) چگونه است؟

با توجه بحث در خصوص نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کشورهای مورد مطالعه که پیش از این آمده ‌است، در این جا جهت بررسی دقیق‌تر، مولفه‌های مهم نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در هر کشور آورده شده‌ است.

جدول9- مولفه‌های مرتبط با ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در هر یک از کشورها

کشور مورد مطالعه

مولفه‌های مرتبط با ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس

 

 

 

ایران
  • تمرکز برنامه‌ها، شاخص ها و ابزارهای سنجش ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کل کشور
  • ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای رسمی به صورت سالانه
  • ارزیابی بر مبنای سطوح دانش، نگرش، مهارت و ویژگی‌های شخصیتی
  • اهمیت ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای سالانه مدیران در ارتقای ایشان
  • تصویب آزمون احراز شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران و صدور گواهی‌نامه مرتبط
  • مصوبه جدید بهره‌گیری از کانون‌های ارزیابی تأیید صلاحیت ‌شده
  • ترویج و تقویت سیستم خود ارزیابی از طریق برنامه تعالی مدیریت مدرسه
  • سطح‌بندی مدارس در برنامه تعالی مدیریت مدرسه
  • ارزیابی بر مبنای شایستگی‌های فردی و پیشرفت مدرسه در طرح تعالی مدیریت مدرسه
  • عدم تعریف دقیق شاخص‌های خاص برای ارزیابی برخی معیارهای شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

 

 

 

 

مالزی
  • توجه به ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران در برنامه‌های توسعه آموزش و پرورش
  • نظام مدون و مستمر ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران
  • ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مبتنی بر مؤلفه‌ها و عناصر تعریف شده
  • بهره‌گیری از متخصصان مختلف و موسسات بین‌المللی
  • عدم برگزاری آزمون جامع احراز شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران
  • ارزیابی مدیران بر مبنای شایستگی‌های فردی و پیشرفت مدرسه
  • ارتباط میان نمره ارزیابی و  برنامه‌های توسعه حرفه‌ای
  • رتبه‌بندی مدیران و مدارس در ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران
  • نقش برجسته انجمن تضمین کیفیت مالزی و موسسه امینودین باکی

 

 

کالیفرنیا
  • ارزیابی بر مبنای مؤلفه‌ها و شاخص‌های استاندارد‌های حرفه‌ای
  • پیوستگی و استمرار ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس
  • تصویب لوایح قانونی در خصوص ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران
  • گواهی‌نامه‌های اعتبارسنجی دو‌لایه‌ای احراز شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران
  • برگزاری آزمون ارزیابی مجوز رهبران مدارس
  • ارتباط میان نمره ارزیابی و  برنامه‌های توسعه حرفه‌ای
  • نقش مهم مربیان و کار آموزی در ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران
  • همکاری نهادهای داخل و خارج از آموزش و پرورش و نقش فعال دانشگاه‌ها در ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

 

مقایسه پرسش دوم

بعد از مرور مولفه‌های مرتبط با ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کشورهای مورد مطالعه، در ادامه به مقایسه سه کشور در چند مؤلفه کلی و با اهمیت پرداخته شد.

جدول10-مقایسه گزاره‌های مرتبط با ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کشورها

گزاره‌ها

ایران

مالزی

کالیفرنیا

ارزشیابی مستمر شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

 

*

*

اهمیت ارزشیابی شایستگی‌های حرفه‌ای در ارتقای مدیران

*

*

*

تدوین برنامه‌های آموزشی خاص با توجه به نتایج ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس

 

*

*

ارزیابی مدیران بر مبنای شایستگی‌های فردی و پیشرفت مدرسه

*

*

*

ارتباط میان نمره ارزیابی و  برنامه‌های توسعه حرفه‌ای

*

*

*

صدور گواهی‌نامه‌های جامع ارزیابی شایستگی حرفه‌ای مدیران

 

 

*

آزمون جامع احراز شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

 

 

*

وجود مراکز و سازمان‌های درونی و بیرونی معتبر دست اندرکار در ارزیابی

 

*

*

مرکز تخصصی سنجش شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

 

 

 

مشارکت در برنامه‌های بین‌المللی ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای

 

*

*

رتبه‌بندی مدیران و مدارس در ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

*

*

 

وجود لوایح قانونی مرتبط با ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

 

 

*

نقش فعال مربی‌گری در ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

 

 

*

مشارکت دانشگاه‌ها در ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

 

 

*

     

  در پرتو مقایسه نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در سه کشور ایران، مالزی و ایالت کالیفرنیا امریکا ملاحظه می‌کنیم که در ایران تنها برنامه امیدوار‌ کننده موجود طرح تعالی مدیریت مدرسه است که توانسته در حوزه‌های ارزیابی مدیران بر مبنای شایستگی‌های فردی و پیشرفت مدرسه، ارتباط بین نتایج ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران و برنامه‌های توسعه حرفه‌ای ایشان و رتبه‌بندی مدیران و مدارس در ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای ورود پیدا کند. اما مسائلی هم‌چون تصویب و عدم اجرای آزمون جامع احراز شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران و صدور گواهی‌نامه‌های جامع ارزیابی شایستگی حرفه‌ای مدیران از سویی و عدم ارزیابی مستمر شایستگی‌های حرفه‌ای و موکول کردن آن به پایان سال، عدم تدوین برنامه‌های آموزشی خاص با توجه به نتایج ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس، عدم مشارکت و همکاری سازمان‌های غیر وابسته به آموزش و پرورش مانند دانشگاه‌ها در ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران، نبود مرکز تخصصی سنجش شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران، عدم مشارکت در برنامه‌های بین‌المللی ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای و بی‌توجهی به نقش مربی‌گری و کارآموزی در ارزیابی این شایستگی‌ها از سوی دیگر سبب کاستی‌ها و مشکلاتی در زمینه ارزیابی این شایستگی‌های حرفه­ای مدیران آموزشی در ایران شده ‌است.

 

بحث و نتیجه‌گیری

از آن جا که در نظام‌های آموزشی، مدیران محور اصلی در موفقیت برنامه‌های آموزشی هستند، اگر در فرایند انتصاب به مهارت‌ها و شایستگى‌هاى ایشان توجه شود و ملاک گزینش آن‌ها، تخصص و شایستگى‌هاى لازم باشد و تلاش کافی برای خلق، توسعه و ارزیابی این شایستگی‌های صورت گیرد، در دراز‌مدت شاهد نظام آموزشی کارآمدتری خواهیم بود. پژوهش حاضر به مناسبت اهمیت موضوع شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس، با طرح دو پرسش سازمان ها و نهادهای دست‌اندر‌کار خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس و هم‌چنین نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کشورهای ایران، مالزی و ایالات متحده امریکا (ایالت کالیفرنیا) به شیوه بردی در مطالعات آموزش و پرورش تطبیقی به انجام رسید. یافته‌های پژوهش به واسطه پاسخ به پرسش‌ها نشان داد که ایده‌ها و انگاره‌های نابی در حوزه موضوع مورد پژوهش در مالزی و کالیفرنیا وجود دارد که می‌تواند در اصلاح و بهبود نظام توسعه شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در ایران راه‌گشا باشد و ضرورت بازنگری در وظایف و کارکردهای نهادهای متولی خلق، توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس و هم‌چنین نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در کشورمان احساس می‌شود که با توجه به بهره‌گیری از روش بردی، ذیل جداول مقایسه به این مهم پرداخته ‌شد. با توجه به نتایج پژوهش موارد زیر را جهت حصول به مطلوب در این عرصه پیشنهاد می‌شود :

 

-         راه‌ ‌اندازی مرکز سنجش شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس ایران

-         واگذاری اختیارات بیشتر در حوزه برنامه‌ریزی خلق و توسعه و ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران به استان‌ها و مناطق

-         تدوین نظام ملی گواهی‌نامه‌های شایستگی‌های حرفه‌ای مدیریت مدرسه رتبه‌بندی شده

-         بهره‌گیری از یک مدیر ناظر با نقش مربی‌گری در نظام ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس

-         تدوین برنامه‌های آموزشی با توجه به نتایج ارزشیابی‌های مدون از شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس

-         بهره‌گیری از سازمان‌های نظارتی و مشاوره‌ای بین‌المللی در فرایند خلق و توسعه شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

-         بهره‌گیری از دانشگاه‌ها و سازمان‌های ارزیابی و اعتبارسنجی مستقل و بین‌المللی شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران

در پایان با توجه به تعامل و ارتباط پژوهش‌گران با موضوع پژوهش و بررسی آسیب‌ها و نیازها در این حوزه، مطالعات دیگری در زمینه برنامه‌های کارآمد ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای پیش از انتصاب مدیران مدارس و گواهی‌نامه‌ شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس در ایران پیشنهاد می‌شود. 


[1] . George Z. F. Bereday

[2] . Government Transformation Programme

[3] . The Malaysian School Principals‟ Competency Standards

[4] . Aminuddin Baki : National Institute of Educational Leadership and Management

[5]. Malaysian Quality Assurance Board

[6] . California

[7] . California County Superintendents Educational Services Association

References

Abbasi, F. (2012). “Identifying Primary Schools Managers’ Constituent Professional Competencies, School District 2, shahr-e Rey”. Master's thesis. Islamic Azad University Islamshahr Branch. (Persian).
Abbasi Kasani, H. (2014). “Development of competency components for educational departments’ heads and assessment of Shahid Beheshti University’s educational department heads”. Master's thesis. Faculty of Education and Psychology, Shahid Beheshti University. (Persian).
Abdollahi, H. (2014). General and Professional Characteristics of Iranian High School Administrators. Quarterly Journal of Education, 30 (2): 93-116. (Persian).
Aghazadeh, A. (2011). “Comparative Education”. Tehran: Samt Press. (Persian).
Amiri Jami, H. (2011). “Torbat-e Jam Female Schools Managers’ Competencies”. Master's thesis. Faculty of Education Sciences and Psychology, Ferdowsi University of Mashhad. (Persian).
Ayob, A. (2012). Education administrators’ professional standards: The Malaysian perspective. Journal of Research, Policy & Practice of Teachers & Teacher Education, 2 (1), 60-74.
Bouchamma, Y., Basque, M., & Marcotte, C. (2014). School management competencies: Perceptions and self-efficacy beliefs of school principals. Creative education, 5(08), 580-589.
Burke, J. W. (1989). “Competency based education and training”. The Falmer Press.‏
California County Superintendents Educational Services Association. (2016). Best practices in teacher and administrator induction programs. Retrieved from:­http://ccsesa.org/wp-content/uploads/2016/06/Best-Practices-in-Teacher-and-Administrator-Induction-Programs.pdf.
California commission on teacher credentialing. (2016). Clear Induction Administrative Services Credential Preparation Program. Retrieved from: https://www.ctc.ca.gov/educator-prep/asc.
California state. (2017). Encyclopedia Britannica. Retrieved from:  https://www. Britannica .com/ place/ California-state/Economy.
Chan, Y. F., & Kaur, S. G. (2009). Leadership characteristics of an excellent principal in Malaysia. International Education Studies, 2 (4), 106-116
Clark, J., & Armit, K. (2010). Leadership competency for doctors: a framework. Leadership in Health Services, 23 (2): 115-129.
Darling-Hammond, L., LaPointe, M., Meyerson, D., Orr, M. T., & Cohen, C. (2007). Preparing School Leaders for a Changing World: Lessons from Exemplary Leadership Development Programs. School Leadership Study. Final Report. Stanford Educational Leadership Institute.
Dimmock, C., & Walker, A. (1998). Towards comparative educational administration: building the case for a cross cultural school-based approach. Journal of Educational Administration, 36 (4): 379-401.
Dubois, D. D., & Rothwell, W. J., Deborah J. K. S., & Linda K. K. (2004). “Competency-Based Human Resource Management”. California. First printing: Davies-Black Publishing, Mountain View
Ekrami, H., & Hoshyar, V. (2016). The Competencies of High School Principals in District Four of Mashhad. Journal of Family and Research, 13 (3):7-32. (Persian).
Eslamieh, F., & Mohammad Davoudi, A. H. (2014). Evaluating elementary school principals` level of professional qualifications and skills and its relationship with teachers` job commitment and involvement. Journal of Instruction and Evaluation, 7 (3): 103-116. (Persian).
Establishment and Management of Private Schools and Educational Institutions. (2016). Islamic Consultative Assembly. Retrieved from: http://www.rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=12872
Farahbakhsh, S., Jafari sarabi, M., Siahkamari, Syahkamari,E. Gholami, M., & Moradadi, S. (2017). Identifying Professional-Scientific Proficiencies of Primary Schools’ Principals in Lorestan Province. Journal of School Administration, 5 (1): 113-127. (Persian).
Fundamental Reform Document of Education in the Islamic Republic of Iran. (2011). Tehran: Ministry of Education. (Persian).
Gharloghi, S. (2015). “Identification and appraisal of Professional Competencies component of research experts in Tehran University”. Master's thesis. Faculty of Psychology & Educational Sciences, University of Tehran. (Persian).
Hill, L., Gao, N., & Warren, P. (2018). California’s Future: K-12 Education. Retrieved from: http://www.ppic.org/wp-content/uploads/r-118lhr.pdf.
Kearney, K. (2010). “Effective Principals for California Schools: Building a Coherent Leadership Development System”. San Francisco: WestEd.
Khalaj, M. (2014). “Evaluation of Primary Schools Managers’ Competencies Based on O*NET Model, Tehran, school District 1”. Master's thesis. Faculty of Education and Psychology, Shahid Beheshti University. (Persian).
Lebady, Z., & Aghaalikhani, E. (2012). Factors Affecting Malard Middle Schools’ Managers’ Competencies. Journal of sciences behavioral, 4 (2): 91-117. (Persian).
Madandar Arani, A., & Kakia, L. (2015). Comparative Education, Modern Perspectives. Tehran: Ayiizh Press. (Persian).
Malaysia education blueprint (2013). Ministry of Education Malaysia. Retrieved from:https://www.moe.gov.my/images/dasar-kpm/articlefile_file_003108.pdf.
Mathibe, I. (2007). The professional development of school principals. South African Journal of Education, 27 (3), 523–540.
Mei Kin, T., Abdull Kareem, O., Nordin, M. S., & Wai Bing, K. (2018). Principal change leadership competencies and teacher attitudes toward change: the mediating effects of teacher change beliefs. International Journal of Leadership in Education, 21 (4): 427-446.
Melchers, K. G., Kleinmann, M., & Prinz, M. A. (2010). Do assessors have too much on their plates? The effects of simultaneously rating multiple assessment center candidates on rating quality. International Journal of Selection and Assessment, 18(3), 329-341.
Ministry of Science, Research & Technology (2011). Malaysia Education System. The Office for Public Announcement and Attitude Evaluation.
Mohammadi, M., fadavi, M., & Farhādi, H. (2017). The comparative study of concept and dimensions of empowerment of the primary school principals in Iran and some other industrialized (advanced) countries. Journal of Educational Innovations, 16 (4): 25-56. (Persian).
Ng, A. Y. M. (2017). School leadership preparation in Malaysia: Aims, content and impact. Educational Management Administration & Leadership, 45(6), 1002-1019.
Noruzi, M. (2015). “Compare Professional Competencies of Principals in Public and Nonpublic High Schools in Shahriar City and Suggest Solutions in Order to improve them”. Master's thesis. Faculty of Psychology & Educational Sciences, University of Tehran. (Persian).
Porkarimi, J., Farzaneh, M., & Norozi, M. (2016). Exploring the Professional Competencies of High School Principals: The Results of a Mixed Method Study. Journal of School Administration, 4 (1): 1-25. (Persian).
Professional Managers’ Selection and Appointment Manual (2016). Presidential Administrative Supreme Council. Approval No. 579095. Retrieved from: https://shenasname.ir/subjects/1391-09-29-12-44-39/modiran/3410-579095.html.
Safi, A. (2001). The Organization, Rules and Regulation of Education in Iran. Tehran: Samt Press. (Persian).
Sarvandi, A. (2011). “Determining School Managers’ Professional Competencies Based on Pakdasht Primary Schools Teachers’ and managers’ Viewpoints.  Master's thesis”. Islamic Azad University Central Tehran Branch. (Persian).
Schools Administrative Regulation. (2000). Tehran: Ministry of Education. (Persian).
School Management Excellence Program (2014). Tehran: Monadi Tarbiat Art and Cultural Institute. (Persian).
School Management Requirements. (2003). Tehran: Ministry of Education. (Persian).
School Managers’ Selection and Appointment Manual. (2015). Tehran: Ministry of Education. (Persian).
State Board Administrative Systems Program of Future Managers Training and Development. (2014). Approval No. 206/93/11851 .Retrieved from: https://www.smtc.ac.ir/documents/10339/2668945/modiran_ayandeh.pdf. (Persian).
Yeganegi, A. (2010). Examining the Relationship between Managers’ Competencies and Management Effectiveness: The Case of Communication Company of Qazvin. Journal of Development Evolution Management. 2 (2): 57-67. (Persian).
 
School Administration
Volume 7, Issue 3
October 2019
Pages 234-213

Files

History

  • Receive Date: 28 December 2018
  • Revise Date: 11 February 2019
  • Accept Date: 08 June 2019

Share

How to cite

Statistics