Green school: Managing the use of plants in schools and their role in humanizing modern schools.

Document Type : Qualitative Research Paper

Authors

1 Assistant Professor, Faculty of Art and Architecture, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran

2 Master-studint Architectural Engineering university of kurdistan, sanandaj-iran

Abstract

The school is a place where children, with the help of their friends, learn their knowledge and information from the knowledgeable individuals and in the long time with these activities, they also acquire social skills. Today, with changing lifestyles people and the gradual move away from nature by living in modern buildings, Relationship between children and nature has fallen and mechanical properties of modern buildings have a negative impact on their behavior. Green Schools prepair students to deal with social and environmental developments and they connect students with the community and environment. Modern schools in the developing countries are formed on the basis of a mechanical ideology.   These buildings are large machines that enclose users in frameworks and control user behavior within the space. Ultimately, if we look at these schools as a big system, this system attracts different people and, after educating them, will deliver people with similar attitudes to the community.  Here are two important issues: first, no one in this world is created the same, and everyone is different, and the other is that these schools do not have the flexibility to flourish the various talents of the students and deal with everyone in the same way Green schools are part of society that Raises students' readiness to face environmental and social changes. These schools are the first social spaces where children enter and Raise the relevance of school students with the community and the environment.
Human schools are made exclusively for the education of children. In this tutorial, the student sees a different education based on his interests. In these schools, students do not see the same education and they do not force them into specific training.   The educational spaces of these schools are designed in such a way that students discuss the phenomena individually, under the supervision of the teacher, and obtain their findings through experience and experimentation. this schools have diverse spaces that allow students to perform different activities. These spaces are designed to discover and develop different students' talents.The results of these schools are diverse people whose talents have flourished. The flexibility of the spaces in these schools causes the various activities that each person performs according to his or her interest.
Questions such as (What are the advantages of human schools to mechanical schools? or How can plants convert modern school to human schools?) This study deals with this question and the paper tries to answer this question. In order to answer these questions, Tests were performed on boys' primary school in Sanandaj city to assess the impact of plants on students in different place of school.
Research Method: This research was conducted over a period of about nine months and the research data (initially with the collaboration of students and then by the authors) were collected and analyzed.
The aim of this study was to investigate the effect of plants on students' performance in classroom, lobby and yard. In the next stages of the research, this experiment was re-examined at different times, thus, the shortcomings of the initial collected data were corrected and the probability of the accuracy of the observations and research information increased. These conditions took place at the Shahed Sanandaj elementary school. The results of this research are the same for all modern schools. All stages of the study were conducted in such a way that the participants unequivocally expressed the level of impact of the plants on the educational spaces in an honest manner. According to the above, during the research, three packets of information, including personal observations of the authors, answers to questions from questionnaires and interviews, documentation and visits that took place with students were classified. The main part of the information collected was observation, and two other data sets were simply collected to validate the main data of the research. After gathering information and categorizing them into two parts of green educational environments and non-plant learning environments, the behavior, activities and attitudes of space users were analyzed and evaluated. According to researches done in this field, laboratory spaces are decorated with a good amount of plants that give a positive result. There were 10 plants in the classroom, 22 in the school lobby and 50 in the yard, and all activities of the children were monitored for 14 days and students' behaviors were examined in different plant settings. All details of the tests and observations were extracted and grouped in tables. Information in this article was gathered through field studies and finally with commentary and analysis of the collected information. A report on the findings is presented in the article. In final assessment based on ideas, that users say and results obtained from the relevant studies have been done.
There are many modern schools in Sanandaj. The main goal of this study is to reduce the modern and uniform aspects of the spaces by bringing plants to these spaces.
 
Result: The results of the research show that the plants play a significant role in the modernization of modern schools. Further, the results indicate that the plants in the educational space are comfortable, beautiful, clean, flexible, good, relaxed, vitality, intimacy and encouragement in the educational environment Increase the sense of control and direct visibility of students. In different educational spaces, it is better to use plants that fit the function of the spaces. In the next step, the plants were classified according to the educational spaces and finally, the limitations of the present research and suggestions for future research are presented. In a general review of the subject, we found that seventy-eight percent of the participants in the plant-based educational spaces considered the space more humane. The initial analysis of the data collected by the researchers showed that the plants are generally efficient in these spaces, but for students with a higher age, this effect is less. The study also found that students have a negative influence on plants that need more concentration and thought, and should not use plants in these spaces, such as the library.
 

Keywords

Full Text

مقدمه

مدارس مدرنی که امروزه در کشورهای درحال‌توسعه ساخته می‌شوند، بر اساس یک تفکر مکانیکی شکل‌گرفته‌اند. این ساختمان‌ها ماشین‌های بزرگی هستند که کاربرانشان را در چارچوب‌هایی محصور می‌کنند و رفتارهای کاربران را در داخل فضا تحت کنترل قرار می‌دهند. درنهایت اگر به این مدارس به‌عنوان یک ماشین بزرگ نگاه کنیم، این ماشین آدم‌های متفاوت را جذب خود می‌کند و پس از انجام عملیاتی به نام آموزش آدم‌هایی با نگرش‌های یکسان به جامعه تحویل می‌دهد. در اینجا دو مسئله حائز اهمیت است، اول این‌که هیچ فردی در این جهان یکسان آفریده نشده است و همه باهم متفاوت هستیم و مسئله دیگر این‌که این مدارس انعطاف‌پذیری لازم جهت شکوفایی استعدادهای مختلف دانش‌آموزان را ندارند و با همه به یک صورت برخورد می‌کند (Robinson & Aronica, 2015). هدف تمامی نظام­های آموزشی، برپا کردن مدارس خوب و باکیفیت است. کیفیت مدارس مستلزم تلاش و کار جمعی و هماهنگی کلیه پارامترهای داخلی و خارجی نظام مدرسه است. از میان بخش­های گوناگونی که در آموزش‌وپرورش به­طور رسمی فعال هستند، مدرسه­ها عموماً و دوره متوسطه خصوصاً، به­عنوان یک‌نهاد اجتماعی حساس، نقش مهمی در تحقق هدف­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر عهده‌دارند و الزام تحقق این اهداف، ایجاد و تقویت محیط‌های جذاب و باکیفیت است (ربیعی،1387).

یکی از پرسش‌ها و سؤالاتی که در این پژوهش مطرح است این است که چگونه می‌توان با استفاده از گیاهان فضای ماشینی و مکانیکی مدارس مدرن را به یک فضای انسانی تبدیل کرد. پاسخ این سؤال در پژوهش‌های متعددی که در دهه اخیر صورت گرفته است، نهفته است. بر اساس مطالعات صورت گرفته پژوهشگران ارتباط با گیاهان را در سه سطح، نگریستن به مناظر طبیعی یا تصاویری از گیاهان، حضور در طبیعت و لمس و ارتباط حسی با گیاهان تقسیم‌بندی می‌کنند (Abkar, Kamal, Maulan & Mariapan, 2010) و معتقدند قرارگیری در معرض طبیعت چه به‌صورت ارادی و غریزی، منجر به بروز واکنش‌های مثبتی در فرد می‌شود (Hinds & Sparks, 2011). در سال‌های اخیر مطالعات زیادی در ارتباط با تأثیرات گیاهان که جزئی از محیط طبیعی است، بر انسان‌ها صورت گرفته که نشان می‌دهد نه‌تنها حضور در محیط طبیعی، بلکه تماشای صرف گیاهان یا حتی نگاه به تصاویر و فیلم‌هایی از مناظر طبیعی، موجب کاهش استرس و خستگی چشم می‌شود (Shibata & Suzuki, 2004). همان تجربه‌ها در محیط طبیعی می‌تواند ترمیم‌کننده باشد و دیدهای مختلف به محیط طبیعی نسبت به دیدگاه‌های محیط‌های غیرطبیعی، حس زیبایی شناسانه و حال خوب بیشتری را به وجود می‌آورد (Kellert, 2005). ارتباط با گیاهان، حس آرامش و آسودگی خاطر را برای کاربران فضا ایجاد می‌کند و افرادی که در محیط زندگی خود از وجود گیاهان بهره می‌برند، پربازده‌تر، راحت‌تر، سالم‌تر و خلاق‌تر هستند و فشار و استرس کمتری را نسبت به کسانی که از این نعمت بی‌بهره‌اند، تحمل می‌کنند و فضای زندگی خود را ازلحاظ زیبایی‌شناسی خوشایندتر ادراک می‌کنند (Smith, 2009). آن‌ها به انجام کار خود مشتاق هستند و کمتر دچار ناکامی می‌شوند (Abkar, Kamal, Maulan & Mariapan, 2010). پژوهش‌ها حتی به حضور مصالح طبیعی در کنار ارتباط مستقیم با گیاهان بر سلامت جسم و روح، افزایش سطح رضایتمندی و بازدهی افراد تأکید دارد (Kellert, 2005). کیفیت زیبایی‌شناختی یک مکان بر طرز برخورد افراد تأثیر می‌گذارد و شرکت‌کنندگان در هنگام مشاهده گیاهان حس و حال بهتری دارند. دیگر پژوهش زیست‌محیطی و رفتاری نشان داده است که در معرض طبیعت قرار گرفتن می‌تواند مزایای مثبت روان‌شناسانه داشته باشد (Hinds & Sparks, 2011). به‌طور مستقیم، اکثر مردم گیاهان را به‌عنوان یک ارتقاء دهنده برای محیط‌های زندگی در نظر می‌گیرند، و ما بر این باوریم که این فرض ممکن است ناشی از توانایی گیاهان برای نشان دادن اجزای رویشی از جهان طبیعی باشد (Matsuoka, 2010).

پرسش اصلی تحقیق که در این مقاله مطرح‌شده است این است که آیا می‌توان با آوردن متغیری به نام گیاهان موجب افت خصوصیت مکانیکی مدارس مدرن شد. در پژوهش‌هایی که قبلاً در این زمینه صورت گرفته (جدول شماره 1) اغلب از روش تجربی استفاده‌شده است. در این روش گیاهان به‌عنوان متغیر مستقل انتخاب‌شده‌اند و در یک محیط آزمایشگاهی تأثیر این متغیرها بر دانش‌آموزان بررسی‌شده است. این پژوهش مختص به مکان خاص خود نیست، بنابراین برای مکان‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد. روش تحقیق بدین‌صورت است که در یک محیط آزمایشگاهی با نمونه‌های موردی کاملاً تصادفی متغیر مستقل مورد آزمایش قرار می‌گیرد و پس از جمع‌آوری اطلاعات به تحلیل و ارزیابی این اطلاعات پرداخته خواهد شد و درنهایت میزان تأثیرگذاری این عوامل سنجیده خواهد شد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیرات یک عنصر مشخص (گیاهان) بر ادراک فردی و بهره‌وری در محیط آموزشی است. این پژوهش با توجه به پژوهش‌های صورت گرفته از راهبرد شبه تجربی در جهت یافتن کالبدهای مطلوب گام برمی‌دارد و از طریق مشاهدات عینی ناظر و عکاسی به جمع‌آوری داده‌ها می‌پردازد. پس از جمع‌آوری داده‌ها به تحلیل و ارزیابی و یافتن ارتباط میان گیاهان و رفتار کاربران می‌پردازد و درنهایت تأثیر گیاهان بر روی مدارس مدرن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

فرض بر این است که حضور گیاهان در فضای مدارس مدرن اثر مثبتی بر روی بهره‌وری کاربران و نگرش آن‌ها نسبت به فضای مدرسه داشته باشد. این فرضیه مبتنی بر یافته‌های پژوهش‌های قبلی (جدول 1) است که نشان می‌دهند، حضور گیاهان یا دیگر جایگزین‌های طبیعی اثر مثبتی بر نگرش زیست‌محیطی کاربران می‌گذارد. پژوهش حاضر درصدد یافتن یک تأیید تجربی در محیط‌های آموزشی است. همچنین فرض شد که حضور گیاهان در محیط‌های آموزشی مدرن می‌تواند فضاهای قابل‌انعطافی را جهت فعالیت‌های مختلف دانش‌آموزان فراهم نماید و گیاهان فضای خشک و رسمی مدارس مدرن را به فضاهای زنده و پویا تبدیل خواهند کرد.

 

جدول1: مرور ادبیات موضوع به ترتیب زمان

ردیف

محقق

یافته­های پژوهش

سال

1

Maslow & Mintz

کیفیت زیبایی­شناختی یک فضا همان­طور که این مراحل تعریف‌شده بر طرز برخورد افراد تأثیر می­گذارد.

1956

2

Locasso

تفاوت معناداری بین افراد در اتاق­های مطلوب و نامطلوب وجود ندارد.

1976

3

Wohlwill

دیدهای مختلف به محیط طبیعی حس زیبایی­شناسانه و حال خوب بیشتری را به وجود می­آورد.

1976

4

Brown

بررسی تأثیرات یک عنصر مشخص (گیاهان) بر ادراک فردی در محیط تأثیرگذار است.

1988

5

Kaplan & Kaplan

در معرض طبیعت قرار گرفتن می­تواند مزایای مثبت روان­شناسانه داشته باشد.

کسب این تجربه­ها در محیط طبیعی می­تواند ترمیم‌کننده باشد.

1989

6

Wilmot

تفاوت معنی­داری در جهت­گیری­های مختلف فضاهای مورد آزمایش نسبت به یافته­های مازلو و مینتز نشان داد.

1990

7

Riley

طبیعت همچنین در تشویق احساسات دلبستگی به مکان­هایی به­خصوص و یا انواع محیط،  اهمیت دارد.

1992

 

روش‌ تحقیق

این پژوهش در طول یک سال تحصیلی، در یک بازه زمانی حدوداً نه ماه انجام شد و اطلاعات پژوهش (ابتدا با همکاری دانشجویان کارشناسی و سپس توسط خود نگارندگان) گردآوری و مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. بر اساس هدف پژوهش میزان تأثیرگذاری گیاهان بر عملکرد دانش‌آموزان در سه فضای کلاس درس، لابی و حیاط مدرسه موردمطالعه قرار گرفت. در مراحل بعدی پژوهش این آزمایش در زمان‌های مختلف ساعت تحصیلی همچنین در ساعت درس‌های مختلف، دوباره موردبررسی قرار گرفت بدین ترتیب، کاستی‌های اطلاعات جمع‌آوری‌شده اولیه در مراحل بعدی پژوهش اصلاح گردید و احتمال درستی مشاهدات و اطلاعات اولیه پژوهشی افزایش یافت. با توجه به آنچه گفته شد، در طول پژوهش سه بسته اطلاعاتی که شامل مشاهدات حضوری نگارندگان، پاسخ به سؤالات پرسش‌نامه‌ها و مصاحبات، مستندات و ملاقاتی که با دانش‌آموزان اتفاق افتاد دسته‌بندی شدند. اصلی‌ترین بخش اطلاعات گردآوری‌شده مشاهدات حضوری بود و دو بسته اطلاعات دیگر صرفاً جهت اعتبار بخشیدن به داده‌های اصلی پژوهش جمع‌آوری شدند. پس از گردآوری اطلاعات و دسته‌بندی آن‌ها به دو قسمت محیط‌های آموزشی سبز و محیط‌های آموزشی بدون گیاهان، رفتارها، فعالیت‌ها و نگرش‌های کاربران فضا مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت.

قرارگاه­های رفتاری: این پژوهش در مدرسه ابتدایی پسرانه شاهد شهر سنندج انجام شد. همان‌طور که در بالا ذکر گردید، ابتدا سه مکان به‌عنوان قرارگاه رفتاری انتخاب شدند. کلاس درس انتخاب‌شده دارای مساحتی حدود 35 مترمربع و حجمی معادل 105 مترمکعب بود که دارای 28 عدد صندلی برای دانش‌آموزان، یک عدد کمد وسایل آموزشی، یک‌تخته کمک‌آموزشی و میز و صندلی معلم بود. این کلاس رو به جنوب بود و طاقچه‌هایی با عمق مناسب جلوی پنجره‌هایش وجود داشت. مبلمان کلاس چیزی حدود 24 درصد فضای کلاس را اشغال کرده بود. پژوهش­گران این کلاس را به دوربین‌هایی مجهز کردند تا کار آموزش طبق روال خود و بدون حضور فردی غریبه صورت گیرد. گیاهان در سرتاسر فضای کلاس حضور پیدا کردند. پژوهشگران این آزمایش را در دو شرایط آموزش بدون حضور گیاهان و آموزش با حضور گیاهان برای تمام مقاطع تحصیلی پیش‌بینی کردند. در بقیه فضاهای آموزشی نیز چنین شرایطی را برای دانش‌آموزان فراهم شد، زیرا محققان بر این باورند که آموزش تنها در فضای کلاس صورت نمی‌گیرد، بلکه تمامی فضاهای مدرسه این قابلیت رادارند که در آن‌ها آموزش صورت گیرد. فضای لابی نیز فضایی بسیار معمولی مدرن که فاقد مبلمان بود و بچه‌ها زیاد از آن استفاده نمی‌کردند. حیاط مدرسه هم  حیاط بزرگی بود که به محلی برای پارک اتومبیل‌های معلمان تبدیل‌شده بود. متغیر مستقل: در این پژوهش پژوهشگران در سه قرارگاه رفتاری را انتخاب کردند که گیاهان در محیط آموزشی متغیرهای مستقل در این آزمایش هستند. در این پژوهش تک‌تک قرارگاه‌های رفتاری با وضعیت‌های گیاهی مختلف مورد آزمایش قرار گرفت و نتایج آن‌ها به‌صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه، فضاهای آزمایشگاهی  با مقدار مناسبی از گیاهان که نتیجه مثبت می‌دهد تزیین شد. در کلاس‌های درس 10 گیاه، در لابی مدرسه 22 گیاه و در حیاط نیز 50 گیاه را در فضا قرارداده­شد و به مدت 14 روز تمام فعالیت‌های بچه‌ها را موردبررسی قرار گرفت و رفتارهای دانش­آموزان در وضعیت‌های مختلف گیاهی موردبررسی قرار گرفت. متغیر­های وابسته: اگرچه با تغییر یک متغیر در فضا، متغیر­های بسیاری تغییر می­کنند ولی هدف پژوهش­گران متغیر­هایی است که به انسانی‌تر شدن فضا کمک می­کنند. با توجه به پژوهش­های (Robinson & Aronica ,2015)و (Larsen, Adams, Deal,  Kweon & Tyler, 1998) متغیر­های زیر به‌عنوان متغیر­های وابسته در پژوهش حاضر موردبررسی قرار گرفتند:راحتی 2- زیبایی 3- پاکیزگی 4- منظمی 5- روشنایی مناسب 6- امکان انجام فعالیت­های مختلف 7- جزئیات انسانی 8- عدم کنترل مستقیم دانش­آموزان 9- داشتن حال خوب 10- احساس آرامش 11- سرزندگی فضاهای آموزشی 12- صمیمیت و دلگرمی شرکت‌کنندگان: با توجه به نسبت گروه­های مختلف سنی دانش­آموزان مدرسه ابتدایی، شرکت­کنندگان متناسب با این نسبت در نظر گرفته و انتخاب شدند که نتایج در جدول شماره 2-1آورده شده است. جداول فراوانی نشان می­دهند که گروه­های سنی مختلف که شامل دانش­آموزان 7 الی 13 ساله می­باشند با نسبت مساوی انتخاب‌شده‌اند به‌طوری‌که اطلاعات گردآوری‌شده به‌صورت مساوی در تمام پایه­های تحصیلی تقسیم‌شده‌اند.

 

جدول2: جدول فراوانی داده­های آماری،

گروه سنی

فراوانی

درصد

پایه اول

17

16.8

پایه دوم

15

14.8

پایه سوم

17

16.8

پایه چهارم

16

15.8

پایه پنجم

19

18.8

پایه ششم

17

16.8

مجموع

101

100

 

همان‌طور که جدول 3-1نشان می­دهد، به روش انتخاب حجم متناسب از هر سایت تعداد 101 نفربر اساس نسبت سنی و متناسب با نمونه مقتضی انتخاب و موردمطالعه قرار گرفتند.

 

جدول3: جدول فراوانی داده­های آماری،

قرارگاه رفتاری

فراوانی

درصد

کلاس درس

33

32.8

لابی مدرسه

34

33.6

حیاط مدرسه

34

33.6

مجموع

101

100

 

پس از انجام مشاهدات و گرداوری اطلاعات بسته شماره یک، شرکت‌کنندگان با پاسخ دادن به پرسش‌نامه به‌طور غیرمستقیم مورد ارزیابی قرار گرفتند به‌طوری‌که میزان بهره‌وری آن‌ها در دو فضای مختلف موردسنجش قرار گرفت و در مرحله بعد به بحث و مصاحبه با شرکت‌کنندگان پرداخته شد و آن‌ها نظرات و نگرش‌های خود را نسبت به فضای جدید و میزان رضایت‌مندی آن‌ها از فضای سبز بیان کردند. تحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده به‌وسیله استخراج گزاره‌های کلیدی از دو شرایط مورد آزمایش و مطابقت دادن با شرایط وضع موجود و معیارهای از پیش تعیین‌شده صورت پذیرفت. در این روش ابتدا برای معیارهای انسانی در فضا جداولی تدوین گردید و با استفاده از اطلاعات گردآوری‌شده این معیارها به‌صورت بی‌طرفانه برای دو شرایط وضعیت گیاهی امتیازبندی شدند که درنهایت نتایج بسیار جالبی از این جدول استخراج شد.

مدارس انسانی:  مدارس انسانی مدارسی هستند که صرفاً برای آموزش بچه‌ها ساخته‌شده‌اند، این آموزش به صورتی است که هر فرد با توجه به علایقی که دارد آموزش متفاوتی می‌بیند. در این مدارس دانش‌آموزان آموزش یکسانی نمی‌بینند و به‌زور آموزش‌های خاصی به آن‌ها تحمیل نمی‌شود. فضاهای آموزشی این مدارس به‌گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که خود دانش‌آموزان جهت درک پدیده‌ها، به‌صورت گروهی و انفرادی تحت نظر معلم باهم بحث می‌کنند و یافته‌هایشان را خود از طریق تجربه و آزمایش به دست می‌آورند. این مدارس برخلاف مدارس مدرن فضاهای متنوعی دارند که امکان انجام فعالیت‌های متفاوت را برای دانش‌آموزان فراهم می‌کند. این فضاها در جهت کشف و پرورش استعدادهای متفاوت دانش‌آموزان طراحی‌شده‌اند. خروجی این مدارس آدم‌های متنوعی است که استعدادهای موردعلاقه‌شان شکوفا شده است. انعطاف‌پذیری فضاها در این مدارس، سبب بروز فعالیت‌های مختلفی می‌شود که هر فرد بر اساس علاقه‌ای که دارد، به انجام فعالیت موردنظر خود می‌پردازد (Mitra, 2012).

 

یافته‌ها

پژوهش‌گرانی که این آزمایش را انجام دادند به‌صورت تمام‌وقت تمام مراحل آزمایش را قبل از آن‌که دانش‌آموزان تجربه کنند، آزمایش کردند. هر سری در هر محیط آموزشی، دانش‌آموزان مقاطع مختلف تحصیلی مورد آزمایش قرار گرفتند. تمامی شرکت‌کنندگان از دانش‌آموزان همان مدرسه انتخاب شدند. تمام سؤالات پرسشنامه و مصاحبات حضوری به‌گونه‌ای طراحی‌شده بودند که میزان تأثیرگذاری گیاهان در فضاهای آموزشی به‌صورت کیفی استخراج می‌شدند و ارزیابی نهایی به‌صورت کمی توسط پژوهش‌گران در جداولی گردآوری شدند. این آزمایش در یک بازه زمانی 14 روزه صورت گرفت، تا شرکت‌کنندگان مدت بیشتری در معرض گیاهان قرار بگیرند و بیشتر با طبیعت خو بگیرند. همچنین این دوره زمانی فرصتی برای پژوهشگران بود تا تأثیر گیاهان بر کاربران را با دقت بیشتری موردبررسی قرار دهند. دانش‌آموزان طی این دوره 14 روزه در تمام ساعات آموزشی توسط پژوهشگران مورد آزمایش قرار گرفتند و آن‌ها با سه روش زیر اطلاعات اولیه پژوهش را گردآوری کردند.

1-     مشاهده رفتار دانش‌آموزان و ارزیابی رفتار آن‌ها توسط پژوهشگران. این بسته اطلاعاتی یکی از  اصلی داده­های گرداوری شده است. ابزار گردآوری این داده‌ها، تصاویر و فیلم­های فضاهای مختلف آموزشی در وضعیت­های مختلف گیاهی است. شاخص­های ارزیابی این داده­ها تعداد کاربران فضا، میزان سروصدای محیط، میزان نور ورودی به کلاس­ها، میزان حرکت­های ثبت‌شده در تصاویر و میزان تراکم دانش آموزان در وضعیت­های مختلف گیاهی بررسی‌شده است.

2-     پژوهشگران به‌وسیله پرسشنامه به شیوه‌ای کاملاً نامحسوس میزان بهره‌وری دانش‌آموزان را در وضعیت‌های مختلف گیاهی ارزیابی کردند. سؤالات پرسشنامه شامل آزمودن‌های هوشی است که میزان عملکرد ذهنی دانش­آموزان را در وضعیت­های مختلف گیاهی ارزیابی می­کند و نتایج به‌صورت کمی در اختیار پژوهش گران قرار گرفت این داده­ها به کمک مشاور مدرسه گرد­آوری و متغیر­هایی نظیر داشتن حال خوب که خود شامل میزان بهره­وری و عملکرد ذهنی دانش­آموزان است موردبررسی قرار گرفت.

3-     این بسته اطلاعاتی شامل مصاحبه با دانش­آموزان در وضعیت­های مختلف گیاهی است. در این مصاحبه­ها نظر دانش­آموزان در مورد تمامی متغیر­های وابسته ضبط و نظرات مثبت و منفی آن­ها در مورد متغیر­های وابسته توسط پژوهش گران مورد ارزیابی قرار گرفت.

در مرحله ارزیابی، نقش گیاهان را در انسان‌گرا کردن مدارس مدرن موردبررسی قرار گرفت. این مرحله به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که با توجه به داده‌های کیفی جمع‌آوری‌شده معیارهای فضاهای انسانی از قبل تعیین‌شده، در دو وضعیت گیاهی به‌صورت کمی استخراج شدند. پس از اتمام مرحله گردآوری اطلاعات، پژوهشگران میزان تأثیرگذاری گیاهان بر دانش‌آموزان را به‌صورت کمی مورد ارزیابی قراردادند. نتایج پژوهش با فرایض اولیه محققان رابطه نزدیکی داشت. محققان همان‌طور که پیش‌بینی کرده بودند، گیاهان نقش مهمی در انسان‌گرا کردن مدارس مدرن دارند و مدارس مدرن بی‌روح امروزی کشورهای درحال‌توسعه را می‌توان با گیاهان انسانی‌تر نمود و از برخورد ماشینی با دانش‌آموزان اجتناب نمود. یکی از یافته‌های باارزش پژوهش این است که گیاهان اثرات مثبتی بر دانش‌آموزان دارند و بدون آن‌که بر میزان بهره‌وری آن‌ها در فضای آموزشی تأثیر منفی بگذارد، فضای آموزشی را انسانی‌تر و قابل‌تحمل‌تر می‌نماید. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که گیاهان نه‌تنها موجب انسانی شدن فضا می‌شوند، بلکه تأثیر مستقیمی بر روی بهره‌وری و خلاقیت دانش‌آموزان دارند. معلمان در طی این دوره آموزشی اعتراف کردند که دانش‌آموزان در وضعیت فضای آموزشی سبز خلاقیت بیشتری دارند و بحث‌های جالبی در این مدت در کلاس‌ها مطرح ‌شد. البته تأثیر گیاهان در کلاس‌های درس مختلف نیز متغیر است، به‌طوری‌که گیاهان در کلاس‌هایی که به خلاقیت و بحث‌های آزاد نیاز دارند، نسبت به کلاس‌هایی که دانش‌آموزان به تمرکز بیشتری نیاز دارند، بسیار بیشتر است. همچنین یافته‌های پژوهش نشانی‌دهی که دانش‌آموزانی که کم سن و سال‌تر هستند، از محیط‌های آموزشی سبز استقبال بیشتری می‌کنند و کلاس‌ها حال و هوای بهتری دارد. در این پژوهش یافته‌های بسیار زیادی از ارزیابی اطلاعات گردآوری‌شده به دست آمد که در بخش نتیجه‌گیری بیشتر به آن‌ها پرداخته‌شده است.

 

جدول 4: جدول مقایسه متغیرهای وابسته در شرایط سبز و بدون گل و گیاه،

متغیر وابسته

ابزار

شاخص ارزیابی

امتیاز متغیر­های وابسته در شرایط مختلف گیاهی بر مبنای 100 درصد.

کلاس درس

لابی مدرسه

حیاط مدرسه

سبز

بدون گیاهان

سبز

بدون گیاهان

سبز

بدون گیاهان

راحتی

بسته اطلاعاتی 1 و 2

مدت‌زمان حضور افراد در فضا.

میزان حرکت افراد در مدت‌زمان مشخص.

تست مرتب کردن حروف در زمان مشخص.

87

32

75

25

80

27

زیبایی

بسته اطلاعاتی 3

نظرات مثبت و منفی کاربران در مورد فضا.

80

20

80

20

93

24

پاکیزگی

بسته اطلاعاتی 3

نظرات مثبت و منفی کاربران در مورد فضا.

60

55

50

50

65

29

منظمی

بسته اطلاعاتی 1و 3

مقایسه تصاویر ثبت شده با منظم‌ترین حالت فضا.

نظرات مثبت و منفی کاربران در مورد فضا.

50

60

45

60

65

42

روشنایی مطلوب

بسته اطلاعاتی 1

بررسی میزان نور تصاویر ثبت‌شده و تحلیل آن با نرم‌افزار

70

80

70

80

0

0

امکان انجام انواع فعالیت­ها

بسته اطلاعاتی 1 و 3

دسته‌بندی و شمارش فعالیت­های دانش­آموزان در فضاهای مختلف.

نظرات مثبت و منفی کاربران در مورد فضا.

92

40

90

10

92

25

جزئیات انسانی

بسته اطلاعاتی 3

نظرات مثبت و منفی کاربران در مورد فضا.

82

5

85

10

76

8

عدم کنترل مستقیم دانش­آموزان

بسته اطلاعاتی 3

نظرات مثبت و منفی کاربران در مورد فضا.

50

30

75

20

78

10

داشتن حال خوب

بسته اطلاعاتی 2 و 3

تست­های تمرکز ذهن.

نظرات مثبت و منفی کاربران در مورد فضا.

88

20

90

20

67

20

احساس آرامش

بسته اطلاعاتی 2 و 3

تست­های تمرکز ذهن.

نظرات مثبت و منفی کاربران در مورد فضا.

78

30

72

25

94

25

سرزندگی فضا

بسته اطلاعاتی 1

شمارش کاربران فضا در ساعت­های مختلف.

72

50

92

45

80

43

صمیمیت و دلگرمی

بسته اطلاعاتی 3

نظرات مثبت و منفی کاربران در مورد فضا.

90

60

80

20

95

55

 

بحث و نتیجه‌گیری

تمام این شرایط بر روی مدرسه ابتدایی پسرانه شاهد سنندج صورت گرفت. نتایج این پژوهش قابل‌تعمیم برای تمام مدارس مدرن مشابه است. تمام مراحل این پژوهش به‌گونه‌ای انجام شد که شرکت‌کنندگان به‌صورت بی‌طرفانه میزان تأثیرگذاری گیاهان را بر فضاهای آموزشی به‌صورت صادقانه بیان کردند. پژوهش‌گران از قبل برای این آزمایش آموزش‌دیده بودند و مراحل پژوهش با دقت بسیار و با حضور و یا عدم حضور آن‌ها صورت پذیرفت. نتیجه اصلی این پژوهش این است که گیاهان نقش مهمی در انسان‌گرا کردن مدارس مدرن امروزی کشورهای درحال‌توسعه دارند. نتایج به‌دست‌آمده در راستای فرضیات اولیه پژوهش‌گران بود و به اعتبار این باور که گیاهان می‌توانند مدارس مدرن را انسانی‌تر سازند، افزود. در مطالعه حاضر، همان‌طور که در نمودار­های صفحات بعد مشاهده می­کنید، با تغییر متغیر مستقل (گیاهان در فضای آموزشی)، تغییر متغیرهای وابسته موردنظر ثبت و در نمودار موردنظر مورد ارزیابی قرار گرفت. این ارزیابی‌ها نشان می‌دهند که گیاهان نقش مهمی در افزایش شاخصه‌های معماری انسانی در فضاهای آموزشی دارند و این پتانسیل رادارند که فضاهای خشک و بی‌روح مدارس مدرن را قابل‌تحمل‌تر کنند. در یک بررسی کلی از موضوع می‌توان به این نکته دست‌یافت که هفتادوهشت درصد شرکت‌کنندگان در فضاهای آموزشی با وضعیت گیاهی، فضا را انسانی‌تر می‌پنداشتند. تحلیل اولیه اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط پژوهش‌گران نشان داد که گیاهان عموماً در این فضاها کارآمد هستند ولی برای دانش‌آموزانی که سن و سال بالاتری دارند این تأثیر کمتر است. همچنین این پژوهش نشان داد که دانش‌آموزان در فضاهایی که به تمرکز و فکر کردن بیشتری نیاز دارند، گیاهان تأثیر منفی دارند و نباید در این فضاها، مانند کتابخانه از گیاهان استفاده نمود.مهم‌ترین نتیجه از این پژوهش که از ارزیابی و تحلیل داده‌های گردآوری‌شده، به‌دست‌آمده این است که گیاهان نقش بسیار مهمی در انسانی کردن مدارس مدرن دارند و حضور گیاهان در مدارس امروزی موجب ارتقاء کیفیت آموزشی فضاهای مدارس مدرن می‌شود. تحلیل داده‌های گردآوری‌شده به اعتبار این باور که ما در اول فرض کردیم، گیاهان می‌توانند اثرات مثبتی بر دانش‌آموزان مدارس مدرن داشته باشند، می‌افزاید و فرضیه ما را تأیید می‌کند که گیاهان موجب انسانی‌تر شدن فضاهای مدارس مدرن می‌شوند.

امتیازات کاربران به معیارهای انسانی که به‌صورت کیفی جمع‌آوری شد، با تجزیه‌وتحلیل پژوهشگران در نمودار­هایی به‌صورت کمی درج شدند به‌طوری‌که امکان مقایسه حالت‌های مختلف وضعیت‌های گیاهی امکان‌پذیر شد. همان‌طور که در نمودار بالا مشاهده می‌کنید معیارهای انسانی که از پژوهش‌های قبلی استخراج‌شده بود، در وضعیت‌های مختلف گیاهی در فضاهای انتخاب‌شده مورد ارزیابی قرار گرفتند و برای سه قرارگاه رفتاری سه نمودار به دست آمد که به‌وضوح می‌توان یافت که حضور گیاهان در فضای آموزشی اثرات مثبتی بر دانش‌آموزان می‌گذارد. ولی در مواردی خاص گیاهان اثرات منفی بر دانش‌آموزان می‌گذارند. به‌عنوان‌مثال گیاهان در مکان‌هایی که دانش‌آموزان به تمرکز و فکر کردن نیاز دارند، اثرات منفی می‌گذارند. راه‌حل این است که در فضاهایی مانند سالن مطالعه از گیاهان استفاده نشود. پس از تحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده، نتایج جالبی به دست آمد، یکی از آن‌ها این است که کودکان باسن‌وسال کمتر، حضور گیاهان را در فضای آموزشی مثبت‌تر می‌پنداشتند. باور معلمان قبل از آزمایش این بود که حضور گیاهان تأثیر منفی بر بهره‌وری دانش‌آموزان دارد ولی پس از آزمایش خود معلمان پذیرفتند که دانش‌آموزان در وضعیت گیاهی بهره‌وری بهتری نسبت به وضعیت بدون گیاه داشتند. ارزیابی نمودارها نشان می‌دهد که گیاهان در فضای آموزشی راحتی، زیبایی، پاکیزگی، انعطاف‌پذیری، جزییات انسانی، حال خوب، احساس آرامش، سرزندگی، صمیمیت و دلگرمی را در فضای آموزشی افزایش می‌دهند و حس کنترل شدن و دیدمستقیم به دانش‌آموزان را کاهش می‌دهند. این خاصیت گیاهان موجب می‌شود که دانش‌آموزان مستقل‌تر عمل کنند و خود به‌دوراز معلم واقعیت‌ها را تجربه کند.

در پژوهش حاضر نقش گیاهان در انسانی کردن مدارس مدرن به‌طور مفصل موردبررسی قرار گرفت. این پژوهش با سختی‌ها و محدودیت‌هایی همراه بود که با توجه به کمبود مطالعات مشابه موضوع این پژوهش در کشور، حتماً باید توسط پژوهش‌گرانی که قصد انجام چنین پژوهش‌هایی رادارند موردتوجه قرار گیرد. از تحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده در طول پژوهش پرسش‌های دیگری نظیر این‌که چه نوع گیاهانی بازدهی بیشتری در فضای مدارس دارند و یا با چه عناصر دیگری می‌توان مدارس مدرن را انسانی نمود، به ذهن خطور کرد. در پایان پژوهش دانش‌آموزان فهرستی از کیفیت‌هایی که احساس کردند گیاهان آن‌ها را با خود به داخل فضا می‌آورند، به ما دادند که این کیفیت‌ها شامل احساس رهایی، احساس آرامش، فراهم آوردن حس طبیعت، افزایش ارتباطات شخصی، احساس بزرگ و دل‌باز بودن، تأمین اکسیژن، زیبا شدن فضا و افزایش حس صمیمیت در فضا بود.

References

 
Abkar, M., Kamal, M., Maulan, S. & Mariapan, M. (2010). Influences of viewing nature throughwindows. Journal of basic and applied sciences.
Brown, R. (1988, September). Proof positive: Plants clean the air. Interior Landscape Industry,
Hinds, J. & Sparks, P. (2011). The Effective Quality of Human-Natural Environment Relationships. Journal of evolutionary psychology.
Kaplan, R., & Kaplan, S. (1989). The experience of nature: A psychological perspective. New York: Cambridge University Press.
Kellert, S.R. (2005). Building for Life (Designing and Understanding the Human-Nature Connection). Washington: Island Press.
Larsen, L., Adams, J., Deal, B., Kweon, B. S., & Tyler, E. (1998). Plants in the workplace: The effects of plant density on productivity, attitudes, and perceptions. Environment and Behavior, 30(3), 261-281. ‏
Locasso, R. M. (1976). The influence of a beautiful vs. an ugly interior environment on selected behavioral measures. Unpublished doctoral dissertation, The Pennsylvania State University.
Maslow, A. H., & Mintz, N. L. (1956). Effects of esthetic surroundings: I. Initial short term effects of three esthetic conditions upon perceiving "energy" and "well-being" in faces. journal of Psychology, 41, 247-254.
Matsuoka, R. H. (2010). Student performance and high school landscapes: Examining the links. Journal of Landscape and Urban Planning.
Mitra S. (2012), Beyond the Hole in the Wall: Discover the Power of Self-Organized Learning Kindle Edition, TED Books.
Rabiei, Majid (2008). Managing the circuit process at school. School Magazine, 3 (4), 23-28.
Riley. R. B. (1992). Attachment to the ordinary landscape. In I. Altman & S. M. Low (Eds.). Place   attachment (pp. 13-35). New York: Plenum.
Robinson, K & Aronica, L.(2015). Creative Schools: The Grassroots Revolution That’s Transforming Education. Viking publisher.
Shibata, S. & Suzuki, N. (2004). Effects of an indoor plant on creative task performance and mood. Journal of psychology. 45: 373-381.
Smith, A. (2009). Improving Offce Users Workplace Perceptions Using Plants. Available from: www.Ljmu.ac.uk/BLT/BUE_Docs/smith_A_ GH.pdf accessed 10 november 2011.
Wilmot, D. (1990). Maslow and Mintz revisited. Journal or Environmental Psychology, 10.
Wohlwill (Eds.), Behavior and the natural environment (pp. 85-126). New York: Plenum.
Ulrich, R. S (1984) View through a window may influence recovery from surgery.
School Administration
Volume 6, Issue 1
September 2018
Pages 121-134

Files

History

  • Receive Date: 24 October 2017
  • Revise Date: 08 December 2017
  • Accept Date: 26 February 2018

Share

How to cite

Statistics