Validation Leadership Worldview Scale for Public Schools Principals

Document Type : Quantitative Research Paper

Authors

1 Associate Professor of Educational Management, Shiraz University, Shiraz, Iran

2 M.Sc. Student of Educational Management, Shiraz University, Shiraz, Tehran

10.34785/J010.1398.398

Abstract

The success of schools might not be limited to only one factor; having said that, school leadership must be reviewed and considered so as to have elite schools. These leaders should benefit from the worldview appropriate to environmental conditions and requirements. This worldview, along with creating cognitive meanings and paths, high ability to influence and wide vision, can establish the required commitment and passion among employees to fully utilize their potential and attempts to realize the fundamental organizational optimality (Jafari, 2012). In fact, a leader's worldview is an inseparable part of his personality. This include cognitive and affective hypotheses which are based on a definition of truth and people manage their lives according to them (Madden, 2014). In this regard, Wexler (2006) classifies worldviews in four different categories: entrepreneurial (leaders who manage their organizations by establishing and controlling a competition. This type of leadership is on the operational and functional level of the organization and is known as opportunistic leadership), network (leaders who manage their organizations by technology, innovation and initiatives. This type of leadership considers flexibility to changes, prioritizing knowledge, and fame and popularity of members as important factors to realize the optimality of the organization and is known as knowledge leadership), communitarian (leaders who manage their organizations by emphasizing group competition, flexibility, conversation and cultural values. This type of leadership considers common values of the group and social cooperation and communication as important factors to realize the optimality of the organization and is known as participatory leadership), and regulatory (leaders who manage their organizations by hierarchical system and controlling and observing legal contracts. This type of leadership regards maintaining the current condition and stability and loyalty of people to the system as important factors to realize the optimality of the organization and is known as bureaucratic leadership).
Wexler (2006) believes that worldview is created based on what we understand and feel from the world and the surrounding environment. Worldviews can be identified by investigating frameworks, patterns, behaviors, values, and cultures of these worldviews and according to the situation and fundamental optimality of the organization, worldviews can be chosen and utilized. Therefore, identifying the type of worldviews of managers' leadership and their selection based on this framework is one of the first steps and has the potential to understand the effectiveness of leadership in different situations, organizations, and cultures especially in the long term and should be taken into account by the educational managers and authorities. In this regard, a systematic, comprehensive and valid tool is needed to continuously assess the worldview of managers' leadership style which is available in educational systems and other organizations; it is also to be noted that in this regard, Torkzade and Jafari (2012) codified the criteria of leadership worldview for the first time based on the Wexler's leadership framework (2006), the validity and reliability of which was assessed among the faculties professors and staff. The mentioned scale consisted of 62 items using Likert scale which was classified into 5 categories: 5 (strongly agree), 4 (agree), 3 (no idea), 2 (disagree), 1 (strongly disagree). In this study, it was attempted to codify and validate the summarized form due to the length of the scale and hence time-consuming process of answering the items which led to disinclination of respondents.
Accordingly, the main purpose of this study was to validate leadership worldview scale for public schools principals. This scale is a short form of leadership worldview scale (Torkzadeh and Jafari, 2012) and consists of 30 items with a Likert spectrum which is developed in accordance with the Wexler Leadership worldview framework (2006), and includes four subscales: entrepreneurial, network, social and regulatory leadership worldview. Furthermore, each of these four types of leadership worldviews has dimensions including the type of rationality, creativity, patterns of time, change, ethics and leadership style. The statistical population included all primary and secondary school teachers in Shiraz which 369 people were selected by random-stratified sampling method and Cochran’s formula. In order to measure the validity of the questionnaire, two methods of cluster analysis and the first order and second order confirmatory factor analysis were used and Cronbach's alpha method was used to measure its reliability. The results of the item analysis indicated that each subscale had a significant correlation with the type of leadership worldview. The result of the first and second order confirmatory factor showed that each subscale had a high degree of validity for explaining the type of leadership worldview. Also, based on the Cronbach's alpha, the reliability of the scale and the corresponding subscales is desirable. Overall, results approved the applicability of the present scale in the subject area.                                 
 The results of First order confirmatory factor analysis also showed that in entrepreneurial worldview, the highest coefficient was related to ethical principles subscale (0.70) and the lowest was related to time patterns subscale (0.45), in network worldview, the highest coefficient was related to creativity subscale (0.89) and the lowest was related to change subscale (0.63), in communitarian worldview, the highest coefficient was related to leadership style subscale (0.86) and the lowest was related to creativity subscale (0.49), and in regulatory worldview, the highest coefficient was related to rationality subscale (0.73) and the lowest was related to creativity subscale (0.32). All the scale items had a positive significant effect on the type of leadership (p < 0.0001). Also, the results of second order confirmatory factor analysis revealed that entrepreneurial worldview (loading factor 0.99), network worldview (loading factor 0.99), communitarian worldview (loading factor 0.99), and regulatory worldview (loading factor 0.80) explain the leadership worldview scale. Moreover, according to Cronbach Alpha, scale and subscale reliability for entrepreneurial, network, communitarian  and regulatory worldview was 0.73, 0.87, 0.87, 0.70, respectively.
Generally, the result of the assessments of first and second order confirmatory factor analysis showed that the codified factors in the mentioned scale perfectly show the type of related leadership worldview and different types of leadership worldviews (entrepreneurial, network, communitarian and regulatory) have a high ability to explain the leadership worldviews. Furthermore, the results showed an optimal level of validity and reliability of the scale. This scale can now be used by managers, researchers and those involved in educational systems to evaluate the type of leadership worldview of managers and researchers can use this scale based on their type of research.

Keywords

Full Text

مقدمه

سازمان­های آموزشی، به عنوان بارزترین نمود سرمایه­گذاری نیروی­انسانی در زمینه شکوفایی در جامعه نقش اصلی را برعهده دارند. از یک­سو استعدادها و توانمندی­های درونی افراد جامعه را شکوفا کرده و از سوی دیگر می­توانند راه استقلال، پیشرفت و توسعه­ی هر کشور را مهیا نمایند. همه­ی سازمانها از جمله سازمانهای آموزشی برای اینکه بتوانند در جهت اهداف متعالی پیش بروند نیازمند رهبری موفق و اثربخش هستند. به عبارتی، رمز موفقیت هر نوع سازمان و موسسه آموزشی به مدیریت و رهبری آن بستگی دارد. رهبران با انتخاب سبک­های مختلف می­توانند فرآیندهای داخلی و خارجی سازمانی را جهت کسب اهداف سازمانی تسهیل نمایند و با عملکردهای اثربخش از مدارس به عنوان یک کل حمایت کنند (Kim, Kim & Kim, 2011). براین اساس بسیاری از صاحب نظران و محققان به رهبری به عنوان یک عامل کلیدی برای حل تعارض­های ویرانگر و هدایت سازمان به سوی موفقیت تاکید دارند (Koo & Choi, 2000) و بیان می­دارند که اثربخشی عملکرد کارکنان و به دنبال آن اثربخشی مدارس، به ماهیت رهبری درون مدرسه بستگی دارد، و ویژگی کلیدی مدارس تراز اول، وجود رهبران برجسته است (Yasini, Abbasian & Yasini, 2013). در واقع تنها در پرتو رهبری اثربخش، سازمانها از توانمندی، استقلال، پویایی، انعطاف­پذیری و سازگاری با محیط، پاسخگویی و مشروعیت لازم بهره­مند می­شوند.(Saatchi & Pourshouei,2005) در این میان اثربخشی راهبردها و اقدامات رهبری نیز متأثر از طرز تفکر، شخصیت وکیفیت جهان‌بینی رهبران است (;Koltko-Rivera, 2004 .(Souba, 2011; Valk, Belding, Crumpton, Harter & Reams, 2011;

جهان‌بینی به معنای نگاه به جهان، چارچوبی را ایجاد می­کند که از طریق آن فردی جهان را تفسیر و با آن تعامل می­کند (Wallace, 2007). آنها فرضیه­های شناختی و عاطفی را شامل می­شوند که بر پایه تعریفی از واقعیت­ها هستند و افراد زندگیشان را براساس آنها مدیریت می­کنند (Madden, 2014). جهان‌بینی­ها در سکوت و در پشت صحنه به کار می­روند، به گونه­ای که به نظر می­رسد وجود ندارند، اما آنها حضور خود را در رفتارها و مواردی که احساس می­کنیم نشان می­دهند (Skovira & Harman, 2006). از این رو براساس نتیجه­گیری­ها، چشم­اندازها و یا فریم های رهبران مشخص می­شود، چرا که هیچ کس دستیابی مستقیم به ذهنیت دیگران ندارد (Valk & et al 2011). در این راستا Wexler (2006) جهان‌بینی­ها را مشتمل بر چهار نوع کارآفرینی[1]، شبکه­ای[2]، اجتماعی[3] و تنظیمی[4] می­داند و معتقد است جهان‌بینی­ها بر مبنای آنچه مانسبت به هستی و محیط پیرامون خود برداشت و احساس می­نماییم به وجود می­آیند و تنها می­توان با بررسی چارچوب­ها، الگوها، رفتارها، ارزش­ها و فرهنگ­های هریک از جهان‌بینی­ها به تشخیص و شناسایی آنها پرداخت و متناسب با شرایط و اقتضائات موقعیتی و مطلوبیت­های اساسی سازمان به اتخاذ و به کارگیری از آنها پرداخت .(Torkzadeh & Jafari, 2012) براساس مطالعات انجام شده، بین جهان­بینی رهبری مدیران با عناصری مانند ساختارسازمانی (,Torkzadeh & Jafari, 2012 Azad, 2014) و بلوغ جو (Dehghan, 2014) رابطه معناداری وجود دارد. همچنین در مطالعات دیگر این نتیجه به دست آمده است که جهان­بینی رهبری پیش­بینی کننده تصویر بیرونی سازمان (Barati, 2015)، توان پاسخگویی سازمان به محیط Azad, 2014)؛ (Najafi, 2018, Barati, 2015 و انسجام سازمانی (Torkzadeh & Najafi, 2018) می­باشد. بنا به گزارش (Valk & et al, 2011;Valk, 2010)  نیز جهان­بینی رهبری مدیران با نحوه فکر کردن و عملکرد مدیران، در ارتباط است.

براین اساس می­توان گفت با توجه به رسالت مدارس، به عنوان سازمان­هایی که تمامی ابعاد جامعه به طور مستقیم و غیرمستقیم از آن انتفاع می­جویند و با در نظر گرفتن نقش تعیین کننده چشم­انداز فکری و جهان­بینی رهبران مدارس در اثربخشی و توسعه رهبری ( ,Koltko-;Rivera, 2004 ;Wexler, 2006 Valk, 2010 ;Valk & et al 2011)، رفتار اخلاقی رهبری ((Isaac Mostovicz, Kakabadse & Kakabadse ,2009، خط سیر پیشرفت سازمان و نحوه پاسخگویی مدارس به سخت­ترین چالش­های محیطی 2011 ,Visser, 2005) (Souba, پایش مستمر جهان­بینی مدیران مدارس، نه تنها به پیشرفت و موفقیت علمی کشور کمک خواهد کرد، بلکه به حفظ و بقای مدارس در محیط رقابتی منجر خواهد شد. بنابراین مدیران و مسئولان آموزش و پرورش باید بکوشند تا شناخت جامعی از نوع جهان­بینی رهبران مدارس به دست آورند؛ تا از این طریق زمینه اثربخشی مدارس را فراهم نموده و شرایط لازم را جهت بالا بردن توان سازمان در شناسایی و پاسخگویی بهنگام و سریع به نیازهای محیطی را فراهم آورند. همچنین این دانش به ما کمک می­کند تا مفهوم رهبری را به عنوان یک تجربه اجتماعی و مشترک درک کنیم و توجه خود را نسبت به دیدگاه متقاضیان رهبری در مدارس افزایش دهیم. به نوبه خود، این بینش می­تواند برای اطلاع رسانی در برنامه درسی آموزشی آموزه­های رهبری در دانشگاه­ها و کمک به توسعه دانش­آموزان، فارغ­التحصیلان و توانایی­های آنها مورد استفاده قرار گیرد (Vulinovich, 2017). این در حالی است که تا آنجا که نگارندگان بررسی کرده­اند پژوهش جامعی در این خصوص در مدارس گزارش نشده است و از معدود پژوهش­های که در چند سال اخیر  پیرامون این سازه در دانشگاه اجرا شده است می­توان به پژوهش Torkzadeh & Jafari ( 2012)، ;Dehghan, (2014)  Azad (2014)و Barati (2015)  اشاره داشت.

البته آگاهی از نوع جهان­بینی رهبری مدیران مدارس، مستلزم به کارگیری ابزار و وسایل دقیقی است که به طور جامع و کل­نگر همه شاخص­ها و مولفه­های موثر بر نوع جهان­بینی رهبری را شناسایی و ارزیابی کند. لازم به ذکر است که در این خصوص برای نخستین بار مقیاس جهان­بینی رهبری توسط  Torkzadeh & Jafari (2012)براساس چارچوب رهبری Wexler (2006) تدوین شد و روایی و پایایی آن در بین اعضای هیأت علمی و کارمندان دانشگاه شیراز سنجیده شد. مقیاس مذکور که شامل 62 گویه است به صورت طیف پنج گزینه­ای لیکرت (کاملا موافقم (5)، موافقم (4)، نظری ندارم (3)، مخالفم (2)، کاملا مخالفم (1)) درجه­بندی شده است. در این مطالعه تلاش شد با توجه به طولانی بودن مقیاس مذکور، و در نتیجه وقت­گیر بودن پاسخ به گویه­ها که خود بی­رغبتی پاسخگو را فرا می­خواند فرم خلاصه شده مقیاس تدوین و اعتباریابی شود؛ تا از این طریق هم استفاده از این سازه و سنجه مربوز در پژوهش­های میدانی آسانتر شود و هم به پژوهشگران، مدیران و مسئولان آموزش و پرورش در شناسایی نوع جهان­بینی حاکم برمدارس یاری شود. نظر به آنچه گفته شد، در این پژوهش تلاش شد به این سؤال پاسخ داده شود که آیا فرم خلاصه شده مقیاس جهان­بینی رهبری، از روایی و پایایی لازم برخوردار است؟

 

مبانی نظری

جهان بینی رهبری

جهان‌بینی در زبان انگلیسی (Worldviews) از کلمه آلمانی weltanschauung به معنای " نگاه به جهان" می­آِید و این به ادراکات جهانی گسترده اشاره می­کند که از طریق آن فردی جهان را تفسیر و با آن تعامل می­کند (Wallace, 2007). به عبارتی جهان‌بینی­ها بازتابی از دنیای درونی فرد یا جامعه ارائه می­دهند و آنها مشخص می­سازند که چگونه فرد با جهان اطراف ارتباط برقرار کند (Moghalu, 2017). Wexler (2006) معتقد است جهان­بینی رهبری بر مبنای آنچه ما نسبت به کل هستی (جهان درون و جهان بیرون) برداشت، ادراک، دریافت و احساس می­نماییم، به وجود می­آیند. جهان­بینی­ها افراد را به سمت آیین­ها و اقدامات اساسی راهنمایی و هدایت می­کنند، به افراد کمک می­کنند که از عهده­ی اطلاعات ناقص و معتبر برآیند؛ به آنها اطمینان می­دهند که باید بر روی زمان، انرژی و علائق، سرمایه­گذاری کنند. با انتخاب یک جهان­بینی متناسب با شرایط و اقتضائات محیط متحول و متغیر می­توان با برنامه­ریزی و استفاده از فناوری روز به سوی آینده­ای مطلوب­تر با مشکلات کمتر سوق پیدا کرد. در این قسمت، چهارنوع جهان­بینی رهبری که به زعم  Wexler (2006)در سطح جهان قابلیت کاربرد دارند، معرفی می شود.

الف) جهان­بینی کارآفرینی: این نوع جهان­بینی به رهبرانی اشاره دارد که از طریق کنترل و ایجاد رقابت، سازمان خود را هدایت می­کنند. لذا این نوع رهبری نیل به موفقیت در دستیابی به مطلوبیت­ها را منوط به کیفیت منابع انسانی، مالی و همچنین ایجاد نوعی رقابت بین افراد می­داند، براین اساس می­توان گفت این نوع رهبری در سطح عملیاتی و کاربردی سازمان قرار دارد و به رهبری فرصت­ طلب مشهور است. رهبران فرصت ­طلب با تاکید بر کنترل بالا و رقابت بیرونی بر آن هستند که موفقیت و سود بیشتری را به دست آورند. تا جایی که با ضربه زدن به دیگران به انجام خواسته­های خود اقدام می­کنند. شاخص‌ها و مؤلفه‌های جهان‌بینی کارآفرینی که براساس تئوری رهبری Wexler (2006) استخراج و تنظیم شده است، در جدول (1) ذکر گردیده است.

 

جدول شماره 1: شاخص‌ها و مولفه‌های جهان‌بینی کارآفرینی

دیدگاه رهبری    

        شاخص­ها

مولفه­ها

جهان بینی کار آفرینی

 

نوع رهبری

رهبری فرصت­طلب: تاکید رهبران بر رقابت در راستای موفقیت سازمان؛ ارزیابی نتیجه عملکرد زیردستان؛ فراهم کردن زمینه مناسب برای مدیریت کسب سود.

نوع عقلانیت

عقلانیت مادی: تاکید بر رقابت جهت دستیابی به مطلوبیت­ها؛ تاکید بر موقعیت­های مادی جهت دستیابی به جایگاه والا.

تغییر

خلق مجدد: رونوشت­برداری و تقلید رهبران فرصت طلب؛ پذیرش تغییر، در صورتی که مزایایی برای سازمان همراه داشته باشد.

اصول اخلاقی

اصول اخلاقی بر مبنای پیامد مطلوب: احتساب سنت شکنی به عنوان یک اصل اخلاقی؛ رعایت حداقل قوانین و مقررات به عنوان یک اصل اخلاقی.

الگوهای زمان

در زمان حال بودن: افزایش سود و منفعت در بازارهای در حال تغییر در زمان حال؛ فراموشی تجارب گذشته و توجه و تاکید بر ویژگی و موقعیت کنونی.

خلاقیت

خلاقان، پیشنهاد کنندگان موفق اولیه هستند: خلاقان به موارد مختلف توجه می­کنند؛ تجربه کسب کردن از خطاها و اشتباهات؛ پیش­بینی اقدامات دیگران.

(Torkzadeh & Jafari, 2012)

 

ب)جهان­بینی شبکه­ای: رهبرانی که دارای دیدگاه جهان­بینی رهبری شبکه­ای هستند، با استفاده از فناوری، ابداع و نوآوری و ابتکار عمل، سازمان خود را هدایت می­کنند. رهبران دانش با تاکید بر انعطاف­پذیری و رقابت بیرونی بر آن هستد که از افراد خلاق و ایده­های برتر حمایت کنند. بنابراین این نوع رهبری دستیابی به مطلوبیت­های سازمان را منوط به همراه بودن با تغییرات، محور قرار دادن دانش، شهرت و اعتبار اعضاء سازمان می­داند و به رهبری دانش مشهور گشته است. رهبران دانش با تاکید بر انعطاف پذیری و رقابت بیرونی بر آن هستند که از افراد خلاق و ایده­های برتر حمایت کنند، چون هنگامی که شبکه­های خلاق از قوه خلاقیت خود محروم می­شوند، جامعه نیروی پویای ایجاد تجربه و تغییر را از دست می­دهد. به عبارت دیگر، رهبران دانش مسبب بروز ایده­های جدید و نوآوری محسوب می­شوند. شاخص‌ها و مولفه‌های جهان‌بینی شبکه­ای که براساس تئوری رهبری Wexler (2006) استخراج و تنظیم شده است، در جدول (2) ذکر گردیده است.

 

جدول شماره 2: شاخص‌ها و مولفه‌های جهان‌بینی شبکه­ای

دیدگاه رهبری

شاخص­ها

مولفه­ها

جهان‌بینی شبکه­ای

نوع رهبری

رهبری دانش: احتساب رهبران به عنوان افرادی مبتکر و هادی جهت تولید دانش؛ تاکید بر روی توانمندسازی زیردستان؛ تاکید بر روی ارتباطات نزدیک.

نوع عقلانیت

عقلانیت شبکه­ای در برابر بحران: تفکر خارج از چارچوب مشخص و معین، به منظور دستیابی به انتخاب­ها و عقاید جدید برای کاهش بحران؛ ایجاد و اختصاص شبکه مشارکتی متشکل از بهترین اذهان و عملکرد برای مقابله با بحران؛ تاکید بر فعالیت­های تیمی؛ تعیین مشوق­ها و ایجاد انگیزه برای افراد در راستای پیشرفت­های غیر منتظره.

تغییر

اصول اخلاقی اکتشافی: اتخاذ اصل اخلاقی بر مبنای نوآوری و فناوری ناشی از آن، جهان­شمول شدن اصول اخلاقی.

اصول اخلاقی

طراحی آینده از قبل: توجه به گذشته به طور گزینشی؛ پیش­بینی آینده براساس تجارب گذشته و وضعیت کنونی سازمان؛ طرح ادعایی برای ایجاد جامعه­ی بهتر.

الگوهای زمان

خلاقان، تولیدکننده و محرک دیگران هستند؛ ایجاد مهارت­ها و تاکید بر روی نوآوری و خلاقیت؛ کارکردن مطابق با محدودیت­ها؛ تاکید بر پیشرفت و توسعه سازمان با برقراری ارتباط با محیط کار.

خلاقیت

عقلانیت اکتشافی: تاکید بر وحدت و پیوستگی بین افراد؛ تاکید بر نوآوری و ابتکار.

(Torkzadeh & Jafari, 2012)

 

ج)جهان­بینی اجتماعی: جهان­بینی اجتماعی به رهبرانی اشاره دارد که با تاکید بر رقابت گروهی، انعطاف­پذیری،گفتگو و ارزش­های فرهنگی، سازمان خود را هدایت می­کنند. لذا این نوع رهبری دستیابی به مطلوبیت­های سازمان را منوط بر ارزش­های مشترک گروه، همکاری گروهی و ارتباطات تاکید دارد. رهبری در این نوع جهان­بینی، رهبری مشارکتی نامیده می­شود. رهبران مشارکتی با تاکید بر رقابت درونی و انعطاف­پذیری بر آن هستند که ارزش­ها و فرهنگ مشترک افراد، روحیه همکاری و مشارکت بین آنان را تقویت کنند و از این طریق از به خطر افتادن سیستم که موجب می­شود افراد روحیه خود را از دست داده و بدگمان شوند، جلوگیری کنند. شاخص‌ها و مولفه‌های جهان‌بینی اجتماعی که براساس تئوری رهبری Wexler (2006) استخراج و تنظیم شده است، در جدول (3) ذکر گردیده است.

 

جدول شماره 3: شاخص‌ها و مولفه‌های جهان‌بینی اجتماعی

دیدگاه رهبری

شاخص­ها

مولفه­ها

جهان‌بینی اجتماعی

نوع رهبری

رهبری مشارکتی: همکاری گروهی؛ انجام فعالیت­ها به صورت مشارکتی و تیمی؛ رهبران حامی و هدایتگر امور زیردستان؛ توسعه شبکه­های ارتباطی؛ استفاده از منابع انسانی و مالی در راستای تحقق افراد.

 

نوع عقلانیت

عقلانیت روانی- اجتماعی: تاکید بر همکاری بین افراد و مذاکره بین آنها، تاکید بر گروه­های اجتماعی.

 

تغییر

توافق: پذیرش تغییر به عنوان انطباق جامعه با محرکات و موضوعات جدید؛ هماهنگی نظام با تغییرات محیطی؛ پذیرش تغییر به عنوان یک فرآیند یادگیری تنظیم شده.

 

اصول اخلاقی

اصول اخلاقی بر مبنای قرار داد اجتماعی: محترم شمرده شدن سخنان یکدیگر در بین اعضا؛ پاداش دادن به صداقت و درستکاری.

 

الگوهای زمان

استنتاج کردن از آینده: پرورش یادگیری و تطابق سازمان با جامعه از طریق تسهیل فرهنگ ارزش­های مشترک؛ توجه به گذشته و حال و وفق دادن به موقع سازمان به آینده.

 

خلاقیت

خلاقان دیگران را برای مقاصد مهم بیدار می­کنند: خودآگاهی؛ کمک کردن به ایجاد آگاهی در دیگران؛ دستیابی به تعادل.

 
           

(Torkzadeh & Jafari, 2012)

 

د)جهان­بینی تنظیمی: رهبرانی که از جهان­بینی تنظیمی بهره می­گیرند از طریق سیستم قانونی سلسله مراتبی، کنترل و رعایت قرار­دادهای قانونی، سازمان خود را هدایت می­کنند. بنابراین این نوع رهبری تحقق مطلوبیت­های سازمان را منوط بر حفظ وضع موجود، ثبات و پایداری و وفاداری افراد به سیستم دانند و به رهبری بوروکراتیک معروف شده است. رهبران بوروکراتیک تاکید بر قوانین و مقررات دارند و زیردستان خود را مطابق عدالت، در زیر چتر قوانین مورد حمایت قرار می­گیرند. به عبارت دیگر مطابق با عدالت، همه افراد در زیر چتر قوانین مورد حمایت قرار می­گیرند. رهبران بوروکراتیک با تاکید بر کنترل نزدیک و رقابت درونی سعی بر آن دارند که با تاکید بر سلسله مراتب و قوانین و مقررات، بقای سیستم را حفظ کنند. شاخص‌ها و مؤلفه‌های جهان‌بینی تنظیمی که براساس تئوری رهبری Wexler (2006) استخراج و تنظیم شده است، در جدول (4) ذکر گردیده است.

 

جدول شماره 4: شاخص‌ها و مولفه‌های جهان‌بینی تنظیمی

دیدگاه رهبری

شاخص­ها

مولفه­ها

 

 

جهان‌بینی تنظیمی

 

 

 

 

 

نوع رهبری

رهبری بوروکراتیک: تاکید بر حفظ وضع موجود، نظارت بر اجرای برنامه­ها در راستای قوانین و مقررات؛ عدم مبادله اطلاعات بین رهبر و زیر دستان.

نوع عقلانیت

عقلانیت عملی: رواج نظام سلسله مراتبی؛ تبعیت از قوانین تعیین شده؛ هماهنگی فعالیت­ها و امور سازمانی؛ پیش­بینی مشکلات؛ اقتدار سازمان رسمی نظم و انضباط نظام اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، ابلاغ سیاست­ها خط­مشی­­ها به صورت رسمی به زیر دستان.

تغییر

میزان­سازی: کمترین تغییر و تبدیلات در روش­های عملیاتی استاندارد؛ پذیرش تغییرات برنامه­ریزی شده و تغییرات تنها زمانی پذیرفته می­شود که باپایش و ثبات سازمان افزایش یابد.

اصول اخلاقی

اصول اخلاقی بر مبنای وظیفه است: اصول اخلاقی یعنی اطاعت از قوانین و مقررات؛ اصول اخلاقی یعنی رعایت رسوم و سنت­ها.

الگوهای زمان

امتیاز دادن به گذشته: به حداقل رساندن بلاتکلیفی با گرد­آوری، ذخیره و بازیابی اطلاعات و داده­های گذشته؛ احترام به سنت­ها و رسوم گذشته.

خلاقیت

خلاقان، مشکلات سخت را حل می­کنند: مهارت انجام امور روتین و مشخص شده؛ استفاده از داده­ها و اطلاعات موجود.

(Torkzadeh & Jafari, 2012)

 

در مطالعات و پژوهش های چندی به جهان بینی رهبری پرداخته شده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است. (2017) Vulinovich در پژوهشی کیفی با عنوان جهان­بینی و چشم انداز ذینفعان رهبری در سازمان های درون بخشی ورزشی نیوزلند به این نتیجه دست یافت که در میان آموزه­های رهبری مانند توانایی پیروان و درک پیروان، خودآگاهی، هوش هیجانی، توسعه و مدیریت روابط، چشم انداز و جهان­بینی اجتماعی رهبران نقش و اهمیت ویژه­ای در توسعه و موفقیت سازمان دارد. (2016)French  در پژوهش خود در زمینه پست مدرن، معرفت شناسی و جهان­بینی رهبری بیان می­دارد صنعت رهبری باید همزمان با تغییر زمان تغییر کند و روی آوردن به این کار مستلزم این است که رهبر جهان بینی و مفروضات خود را بررسی کند و باید پیروان، رهبران و سازمانها را آموزش دهند تا به طور انتقادی تجزیه و تحلیل پیچیدگی­های فرهنگ­ها در سطح ملی و جهانی را فراگیرند، همچنین عنوان می دارد باید جهان­بینی­های فردی و جمعی را در درک متقابل معرفت شناختی پست مدرنیته درک کرد.  Valk & et al (2011)در مطالعه­ای تحت عنوان جهان‌بینی­ها و رهبری: فکرکردن و عمل­کردن به تصاویر بزرگتر، به این موضوع پرداخته­اند که چگونه مفهوم جهان‌بینی­ها در مطالعات رهبری و مضامینی که از آن ناشی می­شود استخراج می­گردد. آنان عنوان می­کنند که رهبران با موضوعات ملی و جهانی با توجه به لنز و ساختار جهان‌بینی خود برخورد می­کنند و جهان‌بینی رهبران نحوه فکر­کردن و عملکرد آنها را تعیین می­کند. Isaac Mostovicz, Kakabadse & Kakabadse (2009) در پژوهشی به بررسی جهان‌بینی در توسعه رهبری پراخته­اند و آن را به عنوان تنها عامل موثری که تضمین می­کند که رهبران به طور مداوم رفتار اخلاقی خود را بهبود بخشند معرفی کرده­اند. Visser (2005)در پژوهش خود با عنوان جهان‌بینی و رهبری جهانی بیان می­دارد که سازمان­ها و ملت­ها برای توسعه و پیشرفت نیاز به هفت نوع "سرمایه" از قبیل: فیزیکی، اقتصادی، فکری/ عاطفی، معنوی/اخلاقی، محیط زیست، دولت و سرمایه اجتماعی دارند؛ برای تحقق این سرمایه­ها رهبران نیازمند یک جهان‌بینی یکپارچه، از ضرورت و اهمیت این هفت نوع سرمایه در ذهن دارند تا بتوانند هم این سرمایه­ها را ایجاد کنند و هم جهان‌بینی پیروانشان در مورد اهمیت و تسخیر این هفت نوع سرمایه را شکل دهند. نتایج پژوهش(2018)  Najafi تحت عنوان پیش­بینی توان پاسخگویی به محیط براساس جهان بینی رهبری با واسطه انجام سازمانی در مدارس ابتدایی و متوسطه شهر شیراز نشان داد که انواع جهان­بینی رهبری با واسطه انسجام سازمانی پیش­بینی­ کننده مثبت و معنادار توان پاسخگویی به محیط می­باشند. در پژوهش Barati (2015)  ذکر شده است جهان‌بینی رهبری با واسطه توان پاسخگویی به محیط قادر است تصویر بیرونی سازمان را بطور مثبت و معناداری پیش­بینی کند. در پژوهشی دیگرAzad (2014)  به بررسی رابطه بین نوع ساختار سازمانی و پاسخگویی به محیط با واسطه­گری جهان‌بینی رهبری در دانشگاه علوم پزشکی پرداخت. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که ساختار سازمانی پیش­بینی کننده معنادار توان پاسخگویی به محیط است. همچنین ساختار سازمانی با واسطه جهان‌بینی رهبری نیز پیش­بینی کننده معنادار پاسخگویی به محیط می­باشد.

Dehghan (2014) در پژوهشی به این نتیجه دست یافت که انواع جهان‌بینی رهبری با بلوغ جو دانشگاه، دارای رابطه معناداری است. انواع جهان‌بینی رهبری پیش­بینی کننده معنادار بلوغ جو در دانشگاه بود و همچنین انواع جهان‌بینی رهبری و ساختار سازمانی به طور همزمان، پیش­بینی کننده معنادار بلوغ جو در دانشگاه می­باشند. همچنین نتایج پژوهش Torkzadeh & Jafari (2014) نشان داد که؛ از دیدگاه اعضای هیات علمی و کارمندان نوع جهان‌بینی رهبری در اکثر موارد پیش­بینی کننده معنادار (مثبت و منفی) نوع جو سازمانی می باشد.

با توجه به مطالب مذکور و با نظر به اهمیت نوع جهان­بینی رهبری مدیران در اثربخشی و پاسخگویی مدارس، لازم است که مدیران و مسئولان آموزش و پرورش، ابزاری معتبر در این زمینه در دست داشته باشند تا با کسب آگاهی از وضعیت موجود، در صورت لزوم برای توسعه یا تغییر نوع جهان­بینی رهبری مدیران اقدام نمایند، در این راستا، در این مطالعه تلاش شد با اعتباریابی فرم خلاصه شده مقیاس جهان­بینی رهبری Torkzadeh & Jafari (2012) ابزاری دقیق در اختیار پژوهشگران، برنامه­ریزان و مسئولان آموزش و پرورش و دیگر سازمانها قرار داده شود تا از این طریق، با ارزیابی آسان و شناسایی مستمر نوع جهان بینی رهبری مدیران، در جهت اثربخشی هر چه بیشتر تلاشهای سازمانی مربوطه اقدام نمایند.

روش شناسی

هدف کلی از انجام این پژوهش، اعتباریابی فرم خلاصه شده مقیاس جهان­بینی رهبری بود و جامعه آماری پژوهش شامل کلیه­ی معلمان ابتدایی (3958 نفر) و متوسطه دولتی (5350 نفر) شهر شیراز در سال تحصیلی 1397-1396 بود، که با روش نمونه­گیری تصادفی- طبقه­ای (بر حسب دوره تحصیلی) و براساس فرمول کوکران تعداد 369 نفر برآورد گردید. در جدول 5 تعداد افراد نمونه به تفکیک مقاطع نشان داده شده است.

 

جدول5: فراوانی و درصد حجم نمونه پژوهش

ردیف

مقاطع

حجم نمونه

درصد

1

ابتدایی

157

5/42

2

متوسطه اول

126

3/23

3

متوسطه دوم

86

2/34

4

جمع کل

369

100

 

برای جمع­آوری اطلاعات از فرم خلاصه شده مقیاس جهان­بینی رهبری استفاده شد که شامل چهار زیرمقیاس جهان‌بینی رهبری در انواع کارآفرینی، شبکه­ای، اجتماعی و تنظیمی است که هریک از این چهار نوع جهان‌بینی رهبری خود دارای ابعاد نوع عقلانیت، خلاقیت، الگوهای زمان، تغییر، اصول اخلاقی و سبک­رهبری هستند. این فرم خلاصه شده مشتمل بر 30 گویه با طیف پنج گزینه­ای لیکرت می باشد. که نحوه نمره­دهی آن بدین شرح است: کاملا موافقم (5)، موافقم (4)، نظری ندارم (3)، مخالفم (2)، کاملا مخالفم (1). توزیع گویه­ها برحسب انواع جهان بینی رهبری در جدول (6) قابل مشاهده است.

 

جدول 6: توزیع گویه‌های مربوط به مقیاس جهان‌بینی رهبری

زیر مقیاس­ها

 شماره گویه­ها

جهان‌بینی کارآفرینی

27-25-24-18-13-3

جهان‌بینی شبکه­ای

30-26-23-20-19-10-6-1

جهان‌بینی اجتماعی

22-21-17-16-14-12-9-7-5

جهان‌بینی تنظیمی

29-28-15-11-8-4-2

 

یافته ها

بررسی روایی و پایایی مقیاس جهان بینی رهبری

الف) تحلیل گویه و آلفای کرونباخ

روایی و پایایی مقیاس جهان‌بینی رهبری (Torkzadeh & Jafari, 2012) نخستین بار در بین اعضای هیات علمی و کارمندان دانشگاه شیراز سنجیده شد، که نتایج مربوطه درجدول شماره (7) قابل مشاهده است.

جدول 7: روایی و پایایی مقیاس جهان‌بینی رهبری

زیر مقیاس

طیف ضرائب همبستگی

سطح معناداری

پایایی

کارآفرینی

78/0-52/0

0001/0

86/0

شبکه­ای

84/0- 48/0

0001/0

94/0

اجتماعی

82/0- 40/0

0001/0-009/00

88/0

تنظیمی

74/0- 50/0

0001/0

89/0

 

در پژوهش حاضر نیز روایی و پایایی فرم خلاصه شده مقیاس جهان‌بینی رهبری (Torkzadeh & Jafari, 2012) با استفاده از روش تحلیل گویه (ضریب همبستگی بین گویه­­ها با نمره کل) و آلفای کرونباخ محاسبه گردید که در جدول (8) نشان داده شده است. همانطور که در جدول ملاحظه می­شود نتایج به دست آمده حاکی از روایی مطلوب انواع جهان‌بینی رهبری می­باشد. همچنین ضرایب پایایی حاصل از ابزار مورد استفاده با توجه به تعداد گویه‌های هر یک از انواع جهان‌بینی رهبری مورد تایید و در سطح مطلوبی است.

 

جدول 8: روایی و پایایی  فرم خلاصه شده مقیاس جهان‌بینی رهبری

زیر مقیاس

     طیف ضرائب همبستگی

سطح معناداری

پایایی

کارآفرینی

72/0-59/0

0001/0

73/0

شبکه­ای

82/0- 68/0

0001/0

87/0

اجتماعی

78/0- 57/0

0001/0

87/0

تنظیمی

69/0- 56/0

0001/0

70/0

 

الف) تحلیل عامل تاییدی مرتبه اول

در ادامه مدل عاملی و ضرایب معناداری حاصل از تحلیل عامل تاییدی مرتبه اول ارائه شده است: مندرجات شکل1 نشان می­دهد که در این مقیاس در نوع جهان­بینی کارآفرینی بیشترین ضریب مربوط به زیرمقیاس اصول اخلاقی (70/0) و کمترین ضریب مربوط به زیرمقیاس الگوهای زمان (45/0)، در نوع جهان­بینی شبکه­ای بیشترین ضریب مربوط به زیرمقیاس خلاقیت (89/0) و کمترین ضریب مربوط به زیرمقیاس تغییر (63/0)، در نوع جهانبینی اجتماعی بیشترین ضریب مربوط به زیرمقیاس سبک­ رهبری (86/0) و کمترین ضریب مربوط به زیرمقیاس خلاقیت (49/0)، در نوع جهان­بینی تنظیمی بیشترین ضریب مربوط به زیرمقیاس  نوع عقلانیت (73/0) و کمترین ضریب مربوط به زیرمقیاس خلاقیت (32/0)، می­باشد. همه ماده­های مقیاس روی عامل (انواع جهان بینی) مربوطه بار مثبت و معنی­دار، در سطح معناداری 0001/0>P، داشته اند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

          نوع جهان بینی                                    مولفه ها

 

شکل1 : ضرایب حاصل از تحلیل عامل تاییدی مرتبه اول مقیاس جهان بینی رهبری

 

 

 

 

جدول  9: شاخص­های برازندگی مدل عاملی جهان­بینی رهبری

شاخص

χ 2

Df

χ2/df

CFI

PCFI

RMSEA

مرتبه اول

9.632

237

67/2

91/0

78/0

06/0

 

همان­گونه که در جدول شماره 9، مشاهده می شود، مقدار شاخص های χ2/df ، CFI،  PCFI،  RMSEA به دست آمده در این پژوهش برای مقیاس جهان­بینی رهبری با شاخص­ها و ملاک­های مطرح شده برای مقادیر مناسب شاخص­های برازندگی همخوانی دارند.

 

ب) تحلیل عامل تاییدی مرتبه دوم:

شکل شماره2، بار عاملی انواع مقیاس جهان بینی رهبری را نشان می دهد. نتایج حاصل از این تحلیل نشان داد که هر کدام از انواع از روایی بالایی برخوردارند. به این ترتیب که نوع جهان­بینی کارآفرینی با بارعاملی 99/0، نوع شبکه­ای با بار عاملی 99/0، نوع اجتماعی با بار عاملی 99/0 و نوع تنظیمی با بار عاملی80/0مقیاس جهان بینی رهبری را تبیین می­کنند.

 

شکل2 : ضرایب حاصل از تحلیل عامل تاییدی مرتبه دوم مقیاس جهان بینی رهبری

جدول  10: شاخص های برازندگی مدل عاملی جهان بینی رهبری

شاخص

χ 2

Df

χ2/df

CFI

PCFI

RMSEA

مرتبه دوم

3.605

237

55/2

 91

79/0

06/0

 

 همان گونه که در جدول 10، مشاهده می شود، مقدار شاخص های χ2/df ، CFI، PCFI،  RMSEA به دست آمده در این پژوهش برای مقیاس جهان­بینی رهبری با شاخص­ها و ملاک­های مطرح شده برای مقادیر مناسب شاخص­های برازندگی همخوانی دارند.

 

نتیجه گیری

اهمیت رهبری اثربخش و نقش آن در موفقیت و بهسازی مدارس بر هیچ کس پوشیده نیست. با توجه به این مهم، محققان و سیاست گذاران آموزشی همواره بر این باورند که رهبری ستون اصلی بهسازی مدرسه بوده و رهبران در تمامی سطوح مدارس نقش کلیدی در اصلاحات و اثربخشی­ها دارند Leithwood, patten & Jantzi, 2010)). در این میان آنچه تفکر و اقدامات رهبران را متمایز می­سازد چشم انداز فکری و جهان‌بینی آنهاست، که بر روی نتایج یک سازمان تاثیر اخص دارد (Valk & et al 2011).

نظر به اهمیت نوع جهان­بینی رهبری مدیران به عنوان بنیادی­ترین عامل در تامین پاسخگویی (Asree, Zain & Rizal Razalli, 2010)، سازمانی موفق خواهد بود و به بقای خود در محیط کمک خواهد کرد که بر توسعه و کاربست جهان­بینی­های رهبری متناسب با شرائط و اقتضائات محیطی تمرکز نماید. توجه به این امر در کلیه زمینه­های فعالیت­های اجتماعی محسوس و حیاتی است؛ اما این نیاز در نظام های آموزشی که نقش اساسی در گردش امور جامعه و تداوم و بقای آن دارند اهمیت بیشتری می­یابد، چرا که جهان­بینی­ها اعمال، اقدامات و احساسات افراد را کنترل می­کنند و محدودیت ها را مشخص می­سازند و آنچه باید انجام گیرد و اینکه چگونه انجام پذیرد، چگونه هزینه هایی که از لحاظ سرمایه و انرژی در این راه صرف شود همه در مطالب موجود در جهان­بینی رهبران است.(Wexler, 2006)  بنابراین شناسایی نوع جهان­بینی رهبری مدیران و گزینش آنها بر مبنای این چارچوب، اولین گام­های مثبت و دارای توانایی بالقوه برای درک اثربخشی رهبری در موقعیت­ها، سازمان­ها و فرهنگ­های مختلف به ویژه در دراز مدت است؛ که بایستی از سوی مدیران و مسئولان آموزش و پرورش مورد توجه ویژه قرار گیرد. در این راستا لازم است ابزاری مدون و معتبر برای پایش مستمر نوع جهان بینی رهبری مدیران در دسترس نظام های آموزشی و دیگر سازمانها باشد؛ بنابراین در این پژوهش تلاش شد با اعتباریابی فرم خلاصه شده مقیاس جهان­بینی رهبری Torkzadeh & Jafari (2012)  به تحقق این مهم کمک شود. نتیجه ارزیابی­های بعمل آمده از تحلیل عامل تاییدی مرتبه اول و دوم حاکی از آن بود که مولفه­های تدوین شده در مقیاس مذکور به خوبی تبیین کننده نوع جهان­بینی رهبری مربوطه بوده و انواع جهان­بینی رهبری (کارآفرینی، شبکه­ای، اجتماعی و تنظیمی) از توان بالایی برای تبیین مقیاس جهان­بینی رهبری برخوردار هستند. همچنین نتایج بیانگر روایی و پایایی مطلوب مقیاس است؛ به نحوی که هم اکنون این مقیاس، قابل استفاده و بهره­برداری از سوی مدیران، محققان و کلیه دست اندرکاران نظام آموزشی، به منظور ارزیابی نوع جهان­بینی رهبری مدیران است و پژوهشگران می­­توانند متناسب با نوع پژوهش خویش از مقیاس حاضر استفاده کنند. در پایان لازم است به محدودیت­های پژوهش از جمله کمبود پیشینه و ادبیات تحقیق کافی در داخل و خارج از کشور در زمینه متغیر جهان­بینی رهبری، همکاری محتاطانه معلمان نسبت به تکمیل پرسشنامه و استفاده از پرسشنامه به عنوان تنها منبع گردآوری داده­ها و محدودیتهای ناشی از آن اشاره داشت.


[1]. entrepreneurial Worldview

[2].network Worldview

[3]. communitarian Worldview

[4]. regulatory Worldview

References

Asree, S., Zain, M., & Rizal Razalli, M. (2010). Influence of leadership competency and organizational culture on responsiveness and performance of firms. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 22(4), 500-516.
Azad, Y. (2014). “Investigating the relationship between the type of organizational structure and responding the environment by interference of the type of leadership worldview: a study conducted in Shiraz University of Medical Sciences”. Master’s thesis. Faculty of Education Sciences and Psychology, Shiraz University. [Persian]
Barati, A. (2015). “Investigating the relationship between leadership worldview, the ability to respond the nature and exterior image in Mehr Arvand higher education Institute”. Master’s thesis. Faculty of Education Sciences and Psychology, Shiraz University. [Persian]
Dehghan, E. (2014). “Investigating the relationship between leadership worldview, the type of organizational structure and students' perception of the maturity of organizational atmosphere in Gilan University”. Master’s thesis. Faculty of Education Sciences and Psychology, Shiraz University. [Persian]
French, R. P. (2016). Deconstructing The End of Leadership: Postmodernity, Epistemology, and Worldviews. SAGE Open, 6(1), 2158244016628588.
Isaac Mostovicz, E., Kakabadse, N. K., & Kakabadse, A. P. (2009). A dynamic theory of leadership development. Leadership & Organization Development Journal, 30(6), 563-576.
Jafari, S. (2012). “Investigating the relationship between leadership worldview and organizational atmosphere in Shiraz University”. Master’s thesis. Faculty of Education Sciences and Psychology, Shiraz University. [Persian]
Kim, J. H., Kim, C. S., & Kim, J. M. (2011). Analysis of the effect of leadership and organizational culture on the organizational effectiveness of radiological technologist’s working environments. Radiography, 17(3), 201-206.
Koltko-Rivera, M. (2004). Leadership and Worldview: What in the World is a Worldview?. Review of General Psychology, 8(1), 3-58
Koo, O. H., & Choi, O. S. (2000). The relationship between the nurse's followership, job satisfaction and organizational commitment. Journal of Korean Academy of Nursing, 30(5), 1254-1264.
Leithwood, K., Patten, S., & Jantzi, D. (2010). Testing a conception of how school leadership influences student learning. Educational Administration Quarterly, 46(5), 671-706.
Madden, B. J. (2014). Reconstructing your worldview. Learning What Works Inc, 29.
Moghalu, K. C. (2017). Africa's Leadership Conundrum. Fletcher F. World Aff., 41, 171.
Najafi, Z. (2018). “The prediction of responding power to environment based on the world-view leadership through the organization of primary and secondary schools in Shiraz”. Master’s thesis. Faculty of Education Sciences and Psychology, Shiraz University. [Persian]
Saatchi, M., & Aziz Pourshouei, A. (2005). Designing an effective leadership pattern for university. Science and Research Bimonthly Magazine of Shahed University, 12(11): 1-18. [ Persian]
Skovira, R. J., & Harman, K. (2006). An Ethical Ecology of a Corporate Leader: Modeling the Ethical Frame of Corporate Leadership. Interdisciplinary Journal of Information, Knowledge & Management, 1.
Souba, W. (2011). Perspective: A new model of leadership performance in health care. Academic Medicine, 86(10), 1241-1252.
Torkzadeh, J., & Jafari, S. (2012). Traditional and modern approaches and theories in leadership: moving towards leadership worldview. Quarterly of development of management of human resources. 7(25), 91-133. [Persian]
Torkzadeh, J., & Jafari, S. (2014). Investigating the relationship between leadership worldview and organizational atmosphere in Shiraz University (Case study: Shiraz University). Quarterly of studying organizational behavior, 3(1): 117-158. [ Persian]
Valk, J. (2010). Leadership for transformation: The impact of a Christian worldview. Journal of Leadership Studies, 4(3), 83-86.
Yasini, A., Abbasian, A., & Yasini, T. (2013). Role of distributive leadership style in job performance of high schools of Tehran: presenting a model. Quarterly of New Perception in Educational Management, 4(1): 33-50. [ Persian]
Valk, J., Belding, S., Crumpton, A., Harter, N., & Reams, J. (2011). Worldviews and leadership: Thinking and acting the bigger pictures. Journal of Leadership Studies, 5(2), 54-63
Visser, J. R. (2005). Worldview and global leadership. Succeeding in the Private, Public, and Not-for-Profit Sectors, 321.
Vulinovich, K. (2017). Stakeholder perspectives of leadership in organisations within the New Zealand sport sector (Doctoral dissertation, Auckland University of Technology).
Wallace, J. R. (2007). Servant leadership: A worldview perspective. International Journal of Leadership Studies, 2(2), 114-132.
Wexler, M. N. (2006). Leadership in context: The four faces of capitalism. Edward Elgar Publishing.
School Administration
Volume 7, Issue 3
October 2019
Pages 269-253

Files

History

  • Receive Date: 23 August 2018
  • Revise Date: 22 August 2019
  • Accept Date: 03 July 2019

Share

How to cite

Statistics